Krótki opis: We wczesnych latach 60. 75-mm działo o prędkości wylotowej 1000 m/s uznano za przestarzałe. Pojazd otrzymał nowe działo 90-mm F3, które używało potężnych pocisków kumulacyjnych. Ta modernizacja nie wymagała żadnych poważnych zmian projektu wieży ani pojazdu. Pierwsze pojazdy wyprodukowano w lutym 1967 roku. W istniejących pojazdach również zmodernizowano działo. | |
AMX 13 90 francja Czołgi lekkie 9 |
Krótki opis: Rozbudowana wersja eksperymentalnego czołgu T37. Pojazd przeszedł testy w 1949. Rok później podpisano umowę o produkcji masowej. Czołg był produkowany przez Cadillac Motor Car Division, jeden z działów General Motors. | |
M41 Walker Bulldog usa Czołgi lekkie 8 |
Krótki opis: Czołg lekki zaprojektowany w późnych latach czterdziestych przez Batignolles-Châtillon. Pojazd był wyposażony w wieżę oscylacyjną i 75-mm działo. Nigdy nie wszedł do produkcji seryjnej. | |
Bat.-Châtillon 12 t francja Czołgi lekkie 8 |
Krótki opis: Zwrotny czołg lekki z wieżą oscylacyjną i 75 mm działem wyposażonym w automat ładujący, które mogło wystrzelić do 10 pocisków w ciągu minuty. W tym czasie czołg ten miał lepszą penetrację w porównaniu do innych czołgów średnich. | |
AMX 13 75 francja Czołgi lekkie 7 |
Krótki opis: W roku 1946 opracowano projekt bardzo szybkiego czołgu lekkiego. Posłużył on za wzór dla dobrze znanego pojazdu AMX 13. Pojazd nie wyszedł poza fazę projektu. | |
AMX 12 t francja Czołgi lekkie 6 |
Krótki opis: Lekki czołg T37 został zaprojektowany przez Detroit-Arsenal pod koniec lat 40. w celu zastąpienia M24 Chaffee. Zamówiono trzy prototypy. Później wprowadzono innowacje techniczne w projekcie czołgów T41 i M41. | |
T37 usa Czołgi lekkie 6 |
Krótki opis: Propozycja lekkiego pojazdu kołowo-gąsienicowego. Projekt ukończono w lutym 1943 roku. Najbardziej innowacyjnym rozwiązaniem była konstrukcja podwozia. Koła nachodziły na siebie, a napęd był przekazywany na nie wszystkie. Nie wyprodukowano żadnych prototypów. | |
MT-25 zsrr Czołgi lekkie 6 |
Krótki opis: T-50 to czołg lekki produkowany w Fabryce Kirowa w Leningradzie. Rozwój nowego czołgu lekkiego mającego zastąpić T-26 rozpoczęto na początku 1940 roku. Jesienią, po przestudiowaniu projektu niemieckiego czołgu średniego Pz.Kpfw. III, przedstawiono wszystkie wymagania techniczne. Projekt pojazdu posiadał wieżyczkę dowódcy z możliwością obserwacji na wszystkie strony, a dowódca przestał wypełniać role celowniczego i ładowniczego. Ostateczne wymagania dopracowano do listopada 1940 roku, a nowy czołg otrzymał oznaczenie T-50. Na początku 1941 roku w Fabryce Kirowa zbudowano jeden prototyp, który przeszedł próby, ale nigdy nie wszedł do służby. Projekt przerwano na korzyść czołgu T-50 rozwijanego w Fabryce numer 174. | |
T-50-2 zsrr Czołgi lekkie 6 |
Krótki opis: Opracowany w październiku 1940 roku. Projekt przedstawiony przez Zakład nr 174 został skierowany do testów, które przeszedł pomyślnie w okresie luty-marzec 1941 roku. Pojazd wprowadzono do służby. | |
T-50 zsrr Czołgi lekkie 5 |
Krótki opis: Stworzony w latach 1957-61 z myślą o dostarczeniu francuskim wojskom powietrzno-desantowym pojazdu przenaszalnego drogą lotniczą a jednocześnie zdolnego do walki z ciężkimi czołgami. Pojazd posiadał 90mm działo i bardzo niską sylwetkę. Dwóch członków załogi umieszczono w wieży, która mogła wykonać pełen obrót, ale tylko gdy czołg nie poruszał się. Planowano również warianty wyposażone w inne działa. Wyprodukowano tylko jeden prototyp i nigdy nie wprowadzono go do czynnej służby. | |
AMX ELC bis francja Czołgi lekkie 5 |
Krótki opis: Pojazd ten został opracowany z myślą o zastąpieniu wozu M3 Stuart. M24 wszedł do służby we wrześniu 1943 roku. Był produkowany w zakładach Massey-Harris oraz przez General Motors do lipca 1945 roku - wyprodukowano 4731 egzemplarze. | |
M24 Chaffee usa Czołgi lekkie 5 |
Krótki opis: Projektowanie tego czołgu rozpoczęto w 1941 roku. Początkowo był on projektowany jako czołg lekki, ale w miarę, jak model otrzymywał dodatkowy pancerz i uzbrojenie, został przemianowany na czołg średni. Produkcja M7 rozpoczęła się jesienią 1942 roku. Jednak przez to, że M7 był słabszy od seryjnie produkowanego Shermana M4 pod względem wszystkich parametrów oprócz prędkości i wymiarów, zaprzestano produkcji. Wyprodukowano łącznie 7 pojazdów. | |
M7 usa Czołgi lekkie 5 |
Krótki opis: Prace nad czołgiem A-20 rozpoczęto w Fabryce nr 183 w Charkowie w grudniu 1937 r. Projekt stanowił wersję rozwojową czołgu BT-7 i stał się podstawą dla słynnego T-34. Prace prowadził Michaił Koszkin. 18 maja 1938 r. zatwierdzono parametry techniczne czołgu oznaczonego jako BT-20. Wyprodukowano tylko kilka prototypów z zawieszeniem kołowo-gąsienicowym do celów treningowych. | |
A-20 zsrr Czołgi lekkie 4 |
Krótki opis: Nowy czołg krążowniczy posiadał takie innowacje, jak silnik z przeciwbieżnymi tłokami, czy położone z przodu chłodnice, zaś do jego stworzenia szeroko wykorzystano spawanie. Zamówienie produkcyjne złożono 17 kwietnia 1939 r. W sumie wyprodukowano 1771 czołgów w czterech podstawowych wersjach. Czołgi Covenanter wykorzystywano głównie do celów szkoleniowych w Wielkiej Brytanii od roku 1940 do 1943. | |
Covenanter anglia Czołgi lekkie 4 |
Krótki opis: M5 wszedł do produkcji w kwietniu 1942 jako ulepszona wersja pojazdu M3 Stuart Do czerwca 1944 wyprodukowano łącznie 8884 pojazdy w dwóch wariantach. Czołg był wykorzystany na wszystkich frontach. | |
M5 Stuart usa Czołgi lekkie 4 |
Krótki opis: Prace nad pojazdem rozpoczęto w marcu 1940 roku. Pierwotnie miał on być wyposażony w napęd kołowo-gąsienicowy. Chociaż twórcom udało się ukończyć projekt, prace nad nim zostały przerwane w lipcu tego samego roku. | |
AMX 40 francja Czołgi lekkie 4 |
Krótki opis: Ten pojazd miał być wersją rozwojową czołgu krążowniczego 10TP. 14TP również miał być wyposażony w zawieszenie Christie. Ale ten projekt obejmował tylko napęd kołowo-gąsienicowy. Rozwój czołgu 14TP rozpoczęto w 1938 roku. Pierwszy prototyp miał zostać skonstruowany w marcu 1939 roku, ale prace znacznie się opóźniły, bo brakowało odpowiedniego silnika. Nigdy nie zbudowano prototypu, bo Niemcy najechały Polskę we wrześniu 1939 roku. | |
14TP polska Czołgi lekkie 4 |
Krótki opis: Rozwijany przez firmę BMM jako nowy lekki czołg zwiadowczy na podwoziu Pz.Kpfw. 38 (t) od lipca 1940 roku. Zamiast nitowania stali zastosowano spawanie. Nowy silnik i ulepszona skrzynia biegów pozwalały osiągnąć prędkość 64km/h. Rozwój przerwano na korzyść czołgu VK 1303. Wyprodukowano pięć prototypów. | |
Pz.Kpfw. 38 (t) n.A. niemcy Czołgi lekkie 4 |
Krótki opis: Pierwsze czołgi z serii M5 zostały wyprodukowane w kwietniu 1942, spośród kilku wariantów wybrano model M5A1. Po tym jak zaprojektowany został czołg M24 Chaffee, czołgi M5A1 uznano za przestarzałe i rozpoczęto ich eksport do innych krajów, w tym do Chin. W sumie 100 wozów tego typu zostało dostarczonych armii Kuomintangu. Podczas wojny domowej (1946-1949) wiele z tych maszyn zostało przejętych przez Chińską Armię Ludowo-Wyzwoleńczą. | |
M5A1 Stuart chiny Czołgi lekkie 4 |
Krótki opis: Projekt lekkiego pojazdu, zaproponowany przez porucznika Prowornowa latem 1942 roku. Nie wyprodukowano żadnych prototypów. | |
LTP zsrr Czołgi lekkie 3 |
Krótki opis: Radziecki czołg kołowo gąsienicowy używany w latach 30. i 40. Trzeci pojazd w serii radzieckich czołgów lekkich BT. B-7 różnił się od poprzedników spawanym kadłubem o zmienionym kształcie i nowym silnikiem. Wyprodukowano łącznie 5556 pojazdów w różnych wersjach. Weszły one do akcji w bitwach nad Chałchin-Goł, w kampanii w Polsce, w Wojnie Zimowej i w II Wojnie Światowej. | |
BT-7 zsrr Czołgi lekkie 3 |
Krótki opis: Rozkaz zaprojektowania 15-tonotwego pojazdu gąsienicowego uzbrojonego w działo został wydany w 1935. Pomimo że waga Pz. Kpfw. III Ausf. E, pierwszego seryjnego pojazdu, osiągnęła 19,5 tony, jego konfigurację przyjęto za udaną, a ilość pojazdów z wolna wzrosła do 96. Dalasze wersje stały się nawet bardziej popularne, a PZ. Kpfw. III stał się najliczniej produkowanym pojazdem Wehrmachtu. | |
Pz.Kpfw. III Ausf. E niemcy Czołgi lekkie 3 |
Krótki opis: Zaprojektowano go w ramach programu mającego na celu poprawienie zwrotności czołgu lekkiego T-26 poprzez zmianę podwozia na kołowo-gąsienicowe. Prototyp zbudowano w 1935 roku. Pojazd wszedł do służby 29 lutego 1936 roku po serii modyfikacji. Przynajmniej 4 pojazdy z partii eksperymentalnej przeszły próby w 1937 roku, ale produkcję przerwano ze względu na awarie skrzyni biegów i wysoki koszt. Wyprodukowane pojazdy były używane podczas Wojny Zimowej oraz II Wojny Światowej. | |
T-46 zsrr Czołgi lekkie 3 |
Krótki opis: W latach 1934-35, biuro projektowe charkowskiej fabryki lokomotyw opracowało modyfikację artyleryjską BT-7. Nowa, eliptyczna wieża została wyposażona w 76.2mm działo CT-28. Dodatkowo, niektóre pojazdy wyposażono w nowe radiostacje. Ogółem wyprodukowano 155 artyleryjskich BT-7. Uczestniczyły w bitwach o Przesmyk Karelski, w Mandżurii i w pierwszym okresie II Wojny Światowej. | |
BT-7 artillery zsrr Czołgi lekkie 3 |
Krótki opis: Ulepszona modyfikacja czołgu krążowniczego Mk. III. Czołg ten odznaczał się pancerzem wyposażonym w dodatkowe ekrany. Cruiser Mk. IV walczył we Francji w roku 1940 i w początkowym etapie kampanii w Afryce Północnej. Pojazdy tego typu po raz ostatni uczestniczyły w boju zimą 1941-1942 r. W sumie wyprodukowano seryjnie 655 czołgów tego typu. | |
Cruiser Mk. IV anglia Czołgi lekkie 3 |
Krótki opis: Czołg lekki rozwijany przez grupę projektową ČKD w 1938 roku, wszedł do służby w Wehrmachcie pod nazwą Pz.Kpfw. 38 (t). Jest uznawany za najlepszy pojazd czechosłowacki: wyprodukowano łącznie 1400 pojazdów w 8 wersjach. | |
LT vz. 38 czechosłowacja Czołgi lekkie 3 |
Krótki opis: Wersja czołgu lekkiego 38M Toldi I. Pojazd został tak nazwany na cześć węgierskiego rycerza Miklosa Toldiego. W porównaniu z poprzednimi wersjami, czołg odznaczał się wzmocnionym pancerzem i zwiększoną ilością amunicji. Podczas II Wojny Światowej wyprodukowano około 12 sztuk. | |
43 M. Toldi III niemcy Czołgi lekkie 3 |
Krótki opis: Opracowany w roku 1937 przez firmę AMX na bazie wozu Renault R-40. Pojazd ten miał większą wieżę niż porównywalne maszyny i wyposażony został w silnik diesla. W roku 1940 dwa takie wozy były gotowe do testów. | |
AMX 38 francja Czołgi lekkie 3 |
Krótki opis: Powstał na podwoziu czołgu A. Christie M1931. Produkowany w Charkowskiej Fabryce Lokomotyw. W sumie w latach 1932-1935 wyprodukowano 650 BT-2 i 1884 BT-5. | |
BT-2 zsrr Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: Pojazdy eksperymentalne o nazwach kodowych od T1E4 do T1E6 były silnie wzorowane na brytyjskim czołgu Vickers E. Pierwszy prototyp powstał w warsztatach firmy Cunningham w 1931 roku. Po testach w 1932 roku zbudowano jego ulepszony wariant. Docelowo wybrano jednak inny czołg eksperymentalny - T2. | |
T1E6 usa Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: Ten lekki pojazd kołowo-gąsienicowy wyposażony w karabiny maszynowe został zaprojektowany na potrzeby kawalerii USA. Testy pierwszego prototypu rozpoczęły się w kwietniu 1937 roku i trwały do 1939. Model T7 został jednak porzucony na rzecz pojazdów gąsienicowych. | |
T7 Combat Car usa Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: Ostatnia wersja czołgu lekkiego Pz. II. Pojazd odznaczał się wzmocnionym pancerzem, 2 cm działem Kw.K. 38 i lepszymi urządzeniami obserwacyjnymi. Od marca 1941 roku do grudnia 1942 roku wyprodukowano łącznie 524 pojazdy. | |
Pz.Kpfw. II niemcy Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: Czołg lekki zbudowany na bazie brytyjskiego czołgu Vickers Mk. E. na początku lat 30. Pojazd przeznaczono do wsparcia piechoty i opracowano w kilku wariantach. Służył również jako baza dla wielu pojazdów specjalnych oraz dział samobieżnych, jednak ich użycie nie było masowe. Od 1931 do 1941 roku wybudowano 9686 pojazdów w różnych wariantach i konfiguracjach. | |
T-26 zsrr Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: Te-Ke został opracowany przez Tokyo Gasu Denki, aby zastąpić przestarzały czołg lekki Type 94. Produkowano go w latach 1937–1942. Pojazd był wykorzystywany do zwiadu, łączności, patroli i wsparcia piechoty. Służył również jako opancerzony ciągnik. Łącznie wyprodukowano około 600 egzemplarzy. | |
Type 97 Te-Ke japonia Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: Czołg wsparcia kawalerii. Opracowany w roku 1934. Produkcję seryjną rozpoczęto w roku 1935, a z taśm montażowych zjechało w sumie 400 takich maszyn. W roku 1938 do produkcji wprowadzono nową wersję oznaczoną jako model H38. Ogółem skonstruowano około 1000 egzemplarzy pojazdów H35/H38/H39. | |
Hotchkiss H35 francja Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: Zaprojektowany przez Landsverk AB w 1934 jako kolejna rozbudowa czołgu L-10. Konfiguracja pojazdu posiadała kilka rewolucyjnych rozwiązań. Cztery pojazdy sprzedano Austrii, Węgrom i Irlandii. Po kilku przebudowach pojazd wszedł do służby w Szwecji pod nazwą Strindsvagn m/38. | |
L-60 szwecja Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: Poprawiona wersja czołgu T-60. W przeciwieństwie do oryginału, T-45 odznaczał się lepszym pancerzem i wieżą wyposażoną w 45-mm działo z 1938 roku oraz współosiowym karabinem maszynowym DT. Pojazd uznano za przestarzały w czerwcu 1942 roku, szczególnie w porównaniu do T-70. Nigdy nie wszedł do produkcji seryjnej, ale jeden wyprodukowany prototyp wysłano na front. | |
T-45 zsrr Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: Modyfikacja czołgu Pz. II o wysokiej prędkości przewidziana dla dywizji lekkich utworzonych z kawalerii. Pz.Kpfw.II Ausf. D miał zupełnie nowy kadłub i zawieszenie. Wieżę i działa wzięto z wersji Ausf. C. Zawieszenie złożone było z ośmiu sparowanych kół o dużej średnicy z osobnymi drążkami skrętnymi i bez wałków wspierających. Niektóre czołgi o ulepszonych elementach zawieszenia, wliczając nowe koła napędowe i napinające, zostały oznaczone jako Ausf. E. Według różnych źródeł wyprodukowano około 200–250 pojazdów wersji D i E. | |
Pz.Kpfw. II Ausf. D niemcy Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: Nowsza wersja lekkiego czołgu typu Mk.VI z ulepszonym uzbrojeniem (karabin maszynowy Besa, kal. 15 mm). W produkcji od grudnia 1939 do lipca 1940. Czołg ten zaprojektowano z myślą o wykorzystaniu go w koloniach. Łącznie wyprodukowano 130 pojazdów typu MK VIC. | |
Light Mk. VIC anglia Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: Opracowany w 1936 roku w zakładach Vickers-Armstrong i wyprodukowany w latach 1941-1942 w liczbie 177 pojazdów w dwóch podstawowych wersjach (Mk I i Mk ICS). W 1942 roku na mocy ustawy Lend-Lease dwadzieścia takich pojazdów przekazano ZSRR, z czego 19 walczyło na Froncie Wschodnim do października 1943 roku. | |
Tetrarch zsrr Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: Prototyp pojazdu został opracowany i zbudowany przez Rock Island Arsenal w 1933. Wykorzystano kadłub i elementy zawieszenia czołgu Vickers Mk. E (Vickers "sześciotonowiec"). Próby prototypu T2 były udane, ale wybrano wariant T2E1 z racji jego lepszej zdolności pokonywania terenu. | |
T2 Light Tank usa Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: W latach 1930-1934 wyprodukowano 4 prototypy o różnym uzbrojeniu, liczebności załogi, masie i właściwościach trakcyjnych. | |
Leichttraktor niemcy Czołgi lekkie 1 |
Krótki opis: Eksperymentalny czołg lekki T1E1 zaprojektowany przez firmę Cunningham był wersją rozwojową czołgu T1. Do kwietnia 1928 roku wyprodukowano cztery pojazdy. Po przejściu przez pojazd prób w listopadzie 1928 roku, podjęto decyzję o pogrubieniu pancerza, co doprowadziło do stworzenia kolejnej wersji - T1E2. | |
T1 Cunningham usa Czołgi lekkie 1 |
Krótki opis: Pierwszy radziecki czołg, który wszedł do produkcji seryjnej. W latach 1928-1931 wyprodukowano 959 pojazdów. | |
MS-1 zsrr Czołgi lekkie 1 |
Krótki opis: Pojazd ten wszedł do czynnej służby w roku 1917, a do końca I wojny światowej wyprodukowano 3177 z ogólnej liczby 3800 takich maszyn. Na początku II wojny światowej w służbie pozostawało wciąż 1560 takich pojazdów. | |
Renault FT francja Czołgi lekkie 1 |
Krótki opis: Podstawowy czołg Republiki Federalnej Niemiec. Prace nad nim rozpoczęto w 1956 roku. Pierwsze prototypy powstały dziewięć lat później w zakładach Krauss-Maffei. Leopard 1 służył w oddziałach pancernych ponad dziesięciu krajów. | |
Leopard 1 niemcy Czołgi średnie 10 |
Krótki opis: Rozwój nowego czołgu średniego opartego na Type 59 rozpoczęto w roku 1962. Nowy czołg miał się cechować grubszym pancerzem i większą siłą ognia niż oryginalna maszyna, jednakże prace projektowe szybko przerwano. Kilka z zastosowanych tu rozwiązań wykorzystano przy opracowywaniu Type 69. Wszystkie zbudowane prototypy (było ich 121 sztuk) zniszczono podczas prób z bronią atomową. | |
121 chiny Czołgi średnie 10 |
Krótki opis: Prace nad pierwszym radzieckim średnim czołgiem powojennym rozpoczęły się w 1951r. W 1961, po opracowaniu i przetestowaniu kilku działajacych prototypów, do służby wprowadzono T-62A z lufą gwintowaną oraz gładkolufowego T-62. W marcu 1962 wstrzymano masową produkcję T-62A, lecz T-62 pozostawał w produkcji do 1975. Wyprodukowano 20 tysięcy egzemplarzy. Późniejsze modyfikacje tego pojazdu pełnią służbę do dziś. | |
T-62A zsrr Czołgi średnie 10 |
Krótki opis: Prototyp powstał w latach 1960-1961 jako czołg średni dla Bundeswehry - wyprodukowano w sumie 26 prototypów, które testowano do 1963 roku. Pojazd ten był poprzednikiem czołgu średniego Leopard. | |
Leopard Prototyp A niemcy Czołgi średnie 9 |
Krótki opis: Prototyp wozu powstał w 1944r. Po testowaniu w latach 1945-47 na stan armii został wprowadzony wz. 1947 r. Po wyprodukowaniu 713 pojazdów w 1949 r rozpoczęto produkcję nowego modelu czołgu. | |
T-54 zsrr Czołgi średnie 9 |
Krótki opis: W 1945 roku E 50 był projektowany by zastąpić Panther i Panther II jako podstawowy czołg średni Panzerwaffe. Istniał jedynie na papierze. | |
E 50 niemcy Czołgi średnie 9 |
Krótki opis: Początkowo czołg WZ-120 (Type 59) był kopią sowieckiego czołgu średniego T-54A. W późniejszych modyfikacjach wóz ulepszono. W latach 1958-1987 wyprodukowano od 6000 do 9500 sztuk tego pojazdu we wszystkich wariantach. | |
WZ-120 chiny Czołgi średnie 9 |
Krótki opis: W latach 1950–1951 inżynierowie firmy FAMH (Compagnie des forges et aciéries de la marine et d'Homécourt) pracowali nad rozwojem czołgu średniego z działem 90 mm i obrotową wieżą. Prace przerwano na wczesnym etapie projektowym. Później wszystkie części pojazdu włączono do czołgu Batignolles-Châtillon 25 t. | |
Bat.-Châtillon 25 t AP francja Czołgi średnie 9 |
Krótki opis: T-34-2 nie był zmodyfikowaną wersją sowieckiego czołgu T-34, tylko zupełnie innym pojazdem. Chińscy inżynierowie uważali T-34-2 za projekt analogiczny do radzieckiego T-54. W okresie późniejszym ZSRR przekazało technologię produkcji T-54 do Chin, co spowodowało przerwanie projektu. | |
T-34-2 chiny Czołgi średnie 8 |
Krótki opis: Pierwszy japoński czołg powojenny był opracowany na bazie czołgów amerykańskich. Czołg STA-1 opracowano, biorąc pod uwagę ukształtowanie terenu Japonii, specyfikę sieci kolejowej oraz cechy antropometryczne japońskich czołgistów. Zbudowano tylko jeden prototyp: w grudniu 1956 roku. | |
STA-1 japonia Czołgi średnie 8 |
Krótki opis: Wprowadzony na stan armii w 1944 roku. Do końca wojny wyprodukowano 965 pojazdów. Czołg pozostawał w służbie do końca lat 70-tych. | |
T-44 zsrr Czołgi średnie 8 |
Krótki opis: Projekt czołgu średniego dla armii indyjskiej. Prace nad nim prowadziły firmy Porsche, Daimler-Benz i Zahnradfabrik AG z Friedrichshafen. Pojazd uznano jednakże za zbyt skomplikowany, by możliwa była jego produkcja w Indiach i projekt anulowano. | |
Indien-Panzer niemcy Czołgi średnie 8 |
Krótki opis: Pojazd został opracowany w roku 1943. W roku 1944 zamówiono dwa prototypy z istniejącą już wieżą Panther I. W roku 1945 firma MAN wyprodukowała tylko jeden z nich. | |
Panther II niemcy Czołgi średnie 8 |
Krótki opis: Rozwojowa wersja radzieckiego czołgu T-34-85 zaproponowana w kwietniu 1954 roku. Czechosłowacki wariant pojazdu miał otrzymać 100 mm działo i powiększoną wieżę. Rozpoczęcie produkcji planowano na 1955 rok, ale nigdy nie rozpoczęto prac. | |
Konštrukta T-34/100 czechosłowacja Czołgi średnie 7 |
Krótki opis: W 1954 roku rząd chiński rozważał możliwość uruchomienia produkcji T-34-85 w Chinach. W tym samym czasie chińscy inżynierowie zaproponowali rozwiązanie alternatywne - T-34-1. Bazował on na klasycznym T-34-85, ale zmodyfikowano w nim zawieszenie i system przeniesienia napędu, co dało mniejszą masę i niższy kadłub. W 1954 roku powstało kilka projektów pojazdu z rozmaitymi wieżami i uzbrojeniem, jednak nigdy nie zbudowano prototypu. | |
T-34-1 chiny Czołgi średnie 7 |
Krótki opis: Czołg stworzono jako odpowiedź na radziecki T-34 i pod jego wpływem. Zamówienie na 200 pojazdów anulowano. Pierwszeństwo w produkcji oddano wozowi klasy Pantera. | |
VK 30.02 (D) niemcy Czołgi średnie 7 |
Krótki opis: Na początku 1945 roku wyprodukowano jeden prototyp. Pojazd przeszedł próby i został zatwierdzony do służby. Jednakże Japonia została pokonana przed rozpoczęciem produkcji seryjnej. Po kapitulacji prototyp został skonfiskowany przez amerykańskie władze okupacyjne i przesłany do Stanów Zjednoczonych. | |
Type 5 Chi-Ri japonia Czołgi średnie 7 |
Krótki opis: Ten sławny czołg był produkowany między styczniem 1943 a kwietniem 1945 roku. Ogółem powstało 5796 sztuk, plus 8 pojazdów zbudowanych na podwoziu serii F. | |
Panther niemcy Czołgi średnie 7 |
Krótki opis: Ten wóz był projektowany wiosną 1942 roku jako następca T-34. T-43 został rekomendowany do służby, ale prace nad projektem wstrzymano na korzyść rozwoju T-34. Pojazd nigdy nie wszedł do produkcji seryjnej. | |
T-43 zsrr Czołgi średnie 7 |
Krótki opis: Prace nad tym pojazdem zaczęto na przełomie 1941 roku pod inicjatywą S. Ginsburga. Po zakończonych sukcesem testach zaczęto prace nad drugim prototypem w 1942 roku. | |
KV-13 zsrr Czołgi średnie 7 |
Krótki opis: Ostateczna wersja czołgu T-34 z 1943 roku. Wprowadzenie nowej, trzyosobowej wieży pozwoliło na instalację mocniejszego działa kal. 85 mm. Ta innowacja znacząco podniosła skuteczność bojową czołgu w porównaniu do jego poprzednika, T-34-76. Wyprodukowano łącznie 35 000 pojazdów tego typu w różnych wariantach. Niektóre z nich pełnią służbę w kilku krajach aż do dziś. | |
T-34-85 zsrr Czołgi średnie 6 |
Krótki opis: ZSRR wyeksportował do Chin ok. 1800 wozów T-34-76 i T-34-85. W roku 1954 rząd chiński zdecydował o rozpoczęciu własnej produkcji T-34-85 począwszy od roku 1958 - nowy pojazd oznaczono jako Type 58. Produkcji jednakże nigdy nie rozpoczęto, a siły pancerne Chin musiały bazować na modyfikowanych wersjach T-34. | |
Type 58 chiny Czołgi średnie 6 |
Krótki opis: Czołg średni Type 4 Chi-To został opracowany w 1943 roku w oparciu o podwozie czołgu Chi-Nu. Miał zastąpić czołg Chi-Ha. Jednakże nie uruchomiono produkcji seryjnej ze względu na braki w częściach i niedobór materiałów. Wyprodukowano łącznie sześć podwozi i zbudowano na nich tylko dwa czołgi. | |
Type 4 Chi-To japonia Czołgi średnie 6 |
Krótki opis: Firma Porsche zaproponowała koncepcję nowego pojazdu w 1939 roku. 5 marca 1941 roku, po licznych zatwierdzeniach, firma przygotowała projekty, a w lipcu 1941 wyprodukowała prototyp ze stali niestopowej. Kadłub i podwozie (z wyposażeniem odczepianym do okopywania) przeszły próby wydajnościowe. Wyprodukowano jeden drewniany prototyp wieży i jeden drewniany prototyp kadłuba. W 1942 roku projekt porzucono na korzyść nowych czołgów ciężkich. | |
VK 30.01 (P) niemcy Czołgi średnie 6 |
Krótki opis: Ten pojazd został zaprojektowany dla Armii Niemieckiej jako kolejne stadium czołgu średniego T-24 w 1942 roku. Projekt uznano za przestarzały. Nie wyprodukowano żadnych prototypów. | |
Škoda T 25 czechosłowacja Czołgi średnie 6 |
Krótki opis: Czołg średni zaprojektowany przez firmę MAN jako wóz trzydziestotonowy. Jednocześnie w zakładach Daimler-Benz powstał konkurencyjny projekt. 13 maja 1942 roku oba projekty przedłożono Ministerstwu Uzbrojenia i Wojny. Wybrano projekt firmy MAN, czołg wszedł do służby jako Pz.Kpfw. V Panther. | |
VK 30.02 (M) niemcy Czołgi średnie 6 |
Krótki opis: We wczesnych latach pięćdziesiątych XX wieku do służby w szwedzkiej armii wszedł czołg średni Centurion, ale potrzebny był pojazd lżejszy i o lepszej manewrowości. Zdecydowano się na modernizację starych pojazdów Strv m/42 poprzez wyposażenie ich w nowe wieże i uzbrojenie. Czołg otrzymał nową nazwę, Strv 74. Od 1957 do 1960 roku wyprodukowano łącznie 225 pojazdów. Szwedzka armia używała pojazdów aż do końca 1984 roku. | |
Strv 74 szwecja Czołgi średnie 6 |
Krótki opis: Czołg średni Type 3 Chi-Nu Kai jest połączeniem zawieszenia i wieży z Type 3 Chi-Nu oraz działa z Type 4 Chi-To. Zbudowano tylko jeden prototyp, który był gotowy do prób w marcu 1945 roku. | |
Type 3 Chi-Nu Kai japonia Czołgi średnie 5 |
Krótki opis: Legenda radzieckich sił pancernych. Najliczniej produkowany czołg II wojny światowej. Od 1940 do 1944 roku w różnych zakładach ZSRR wyprodukowano 33805 pojazdów w trzech podstawowych wersjach. | |
T-34 zsrr Czołgi średnie 5 |
Krótki opis: Projekt nowego pojazdu o pochyłych płytach pancerza i komponentach z Pz.Kpfw. III oraz Pz.Kpfw. IV został zatwierdzony 4 stycznia 1944 roku. W marcu tego roku podpisano kontrakt na trzy prototypy, lecz program zakończono 12 lipca. Jedynie niszczyciel czołgów na podobnej bazie wszedł do produkcji seryjnej. | |
Pz.Kpfw. III/IV niemcy Czołgi średnie 5 |
Krótki opis: Spośród 1,800 czołgów T-34 dostarczonych Chinom przez ZSRR na początku lat 50, była tam grupa T-34-76. Po odbyciu służby w ChALW, prawie wszystkie zostały wysłane do Korei Północnej. Kolejne ulepszenia, m.in. nowy silnik i zmodernizowane zawieszenie, wprowadzone przez Chińczyków, znacznie wpłynęły na przydatność tych czołgów. | |
Type T-34 chiny Czołgi średnie 5 |
Krótki opis: Brytyjski czołg, który sprowadzano do ZSRR w ramach Lend-Lease'u. W grudniu 1941 roku jeden pojazd Matilda został wyposażony w radzieckie działo ZiS-5 kal. 76,2 mm oraz karabin maszynowy DT. Polepszone zdolności penetracji oraz wykorzystanie pocisków odłamkowo-burzących zwiększyły siłę ognia. Nie ma danych dotyczących przebudowy tego pojazdu na masową skalę. | |
Matilda IV zsrr Czołgi średnie 5 |
Krótki opis: Rozwijany dla Wehrmachtu w okupowanej Czechosłowacji w 1941 roku. Projekt odznaczał się pochyłymi płytami pancerza i wzmocnionym uzbrojeniem bazującym na radzieckim Т-34. Projekt uznano za przestarzały. Nie wyprodukowano żadnych prototypów. | |
Škoda T 24 czechosłowacja Czołgi średnie 5 |
Krótki opis: Rozwijany na bazie czołgu średniego Lago w latach trzydziestych XX wieku. 75-mm działo Bofors zamontowano w 22.5-tonowym czołgu. Wyprodukowano łącznie 282 pojazdy w różnych wariantach. Warianty TM, TH i TV używały bliźniaczych silników Scania-Vabis L-603 dostarczających 160 koni mechanicznych mocy, natomiast czołgi Strv m/42 EH były napędzane pojedynczym silnikiem Volvo A8B o mocy 370 koni mechanicznych. | |
Strv m/42 szwecja Czołgi średnie 5 |
Krótki opis: Pz IV w wariancie G był produkowany od maja 1942r. W kwietniu 1943 rozpoczęto prace nad wariantem H - ostatecznie najliczniej produkowaną wersją Pz IV. Ausf. H miał to samo ulepszone działo co Ausf. G i posiadał pojedynczą płytę czołową o grubości 80mm zamiast rozwiązania wielowarstwowego. Nowy układ przeniesienia napędu minimalnie zmniejszył prędkość pojazdu, ale był bardziej niezawodny. Czołgi w tym wariancie wyposażano również w ekrany siatkowe o grubości 5-8mm na kadłubie i bokach wieży. W sumie wyprodukowano 3774 sztuki Ausf. H. | |
Pz.Kpfw. IV Ausf. H niemcy Czołgi średnie 5 |
Krótki opis: Rozwój tego czołgu średniego (oznaczenie robocze 20/25TP) rozpoczęto w Polsce w styczniu 1937 roku. Komitet do Spraw Uzbrojenia i Sprzętu Ministerstwa Spraw Wojskowych (KSUS) zaproponował dwie wersje tego pojazdu. Druga z nich miała pancerz o grubości 50 mm i ulepszoną jednostkę napędową. Istniał tylko na papierze. | |
25TP KSUST II polska Czołgi średnie 5 |
Krótki opis: Produkcja wariantu J rozpoczęła się w marcu 1941r. Oprócz nowego opancerzenia, pojazdy otrzymały nowe działo 50 mm KwK 38, które okazało się bardzo udaną konstrukcją. 1067 pojazdów otrzymało działo KwK 39, ulepszoną wersję z większą zdolnością penetracji. Próby wykorzystania działa 75 mm (wariant N) uznano za porażkę i najdłuższymi seriami produkcyjnymi były pojazdy w wariantach J, L oraz M (z doskonale radzącymi sobie działami 50 mm). W sumie powstało 5691 pojazdów, z których 1969 wyposażono w działa długolufowe, a 2391 w krótkolufowe działa kal. 50 mm. | |
Pz.Kpfw. III Ausf. J niemcy Czołgi średnie 4 |
Krótki opis: Amerykański czołg średni z czasów II wojny światowej. Pojazd został nazwany na cześć generała wojsk konfederacji z amerykańskiej wojny secesyjnej, Roberta E. Lee. Szeroko znany również pod swoim brytyjskim oznaczeniem—M3 Grant—nadanym na cześć generała Unii, Ulyssessa Granta. M3 powstał w 1940 roku na bazie czołgu M2. Od czerwca 1941 do grudnia 1942 roku był produkowany masowo. Wyprodukowano 6258 egzemplarzy tego pojazdu w różnych wersjach. | |
M3 Lee usa Czołgi średnie 4 |
Krótki opis: V-8-H był wersją rozwojową czołgu średniego PS-II-b i lekkiego czołgu piechoty P-II-b. Pojazd przechodził próby od lata 1937 roku do wiosny 1938 roku. Jesienią 1938 roku przetestowano go ponownie. Po usunięciu wszystkich usterek, czołg wszedł do służby pod nazwą ST vz.39. Pojazd nigdy nie wszedł do produkcji seryjnej. | |
ST vz. 39 czechosłowacja Czołgi średnie 4 |
Krótki opis: Czołg T-28 został opracowany przez Eksperymentalne Biuro Projektowe Maszyn fabryki im. Woroszyłowa. Pojazd wszedł do służby 11 sierpnia 1933r. W sumie między 1933 a 1940 rokiem w fabryce im. Kirowa powstały 503 sztuki. W okresie masowej produkcji T-28 przeszedł wiele zmian projektowych i modyfikacji. Pojazdy wykorzystywano w wojnie z Finlandią w zimie 1939-40 oraz na początku 2 w.św. | |
T-28 zsrr Czołgi średnie 4 |
Krótki opis: Jedyny amerykański czołg średni, który został przyjęty do służby w okresie międzywojennym. Pojazd był wyposażony w działo 37 mm i sześć karabinów maszynowych 7.62 mm, z których cztery były zamontowane na obrotowych jednostkach ogniowych. Dwa nieobrotowe karabiny maszynowe były umieszczone na przodzie kadłuba. Pomimo niezbyt imponujących cech bojowych pojazdu M2A1 stał się kamieniem milowym dla amerykańskiego rozwoju czołgów od czasu wczesnego projektu, dzięki łatwej możliwości zaadaptowania do produkcji seryjnej. W 1940 roku wyprodukowano 94 pojazdy. | |
M2 Medium Tank usa Czołgi średnie 3 |
Krótki opis: Eksperymentalny czołg średni. Projektowany i testowany od 1930 do 1932 roku. Nie był produkowany seryjnie. | |
T2 Medium Tank usa Czołgi średnie 2 |
Krótki opis: Prace nad czołgiem rozpoczęto na wiosnę 1945 roku. Prototypy były testowane w 1946 i 1947 roku. Wóz przeszedł pomyślnie serię testów, ale nie został skierowany do seryjnej produkcji. | |
IS-7 zsrr Czołgi ciężkie 10 |
Krótki opis: W czerwcu 1943 roku Adlerwerke otrzymało polecenie opracowania czołgu E 100, jednakże w 1944 rozwój czołgów ciężkich został wstrzymany. Do końca wojny ukończono tylko nadwozie, przechwycone później przez British Army. | |
E 100 niemcy Czołgi ciężkie 10 |
Krótki opis: Prace nad tym pojazdem rozpoczęły się w 1949 roku. Pojazd wszedł do służby jako T-10 w 1953 roku. Dalszy rozwój zaowocował kilkoma usprawnieniami pojazdu, a najliczniej produkowaną wersją był T-10M. Wyprodukowano około 2500 sztuk tego pojazdu. | |
T-10 zsrr Czołgi ciężkie 9 |
Krótki opis: W 1945 roku E 75 był projektowany by zastąpić Tygrysa II jako podstawowy czołg ciężki Panzerwaffe. Istniał jedynie na papierze. | |
E 75 niemcy Czołgi ciężkie 9 |
Krótki opis: Rozwijany w 1945 roku jako modernizacja czołgu ciężkiego T30. Pojazd wyposażono w działo 120 mm T53 oraz nowy silnik Continental AV-1790. Koniec II Wojny Światowej zmniejszył zainteresowanie rozwojem czołgów ciężkich, więc T34 nigdy nie wszedł do służby. Prototypy wykorzystano w próbach ogniowych. | |
T34 usa Czołgi ciężkie 8 |
Krótki opis: Masową produkcję pojazdu rozpoczęto w maju 1945 roku. 7 września 1945 roku pojazdy tego typu wzięły udział w paradzie zwycięstwa w Berlinie. Do końca roku 1946 wyprodukowano 1170 pojazdów po czym produkcję przerwano. Od roku 1948 do końca lat 50. pojazdy tego typu wielokrotnie modernizowano. | |
IS-3 zsrr Czołgi ciężkie 8 |
Krótki opis: Najciężęj opancerzony czołg wyposażony w najpotężniejsze działo przeciwpancerne. Do minusów konstrukcji należy zaliczyć przeciążone zawieszenie i układ przeniesienia napędu, jak również nadmierną masę. W starciu na dystans, Tiger II posiadał przewagę nad każdym innym pojazdem zarówno w ochronie pancerza jak i w sile działa. Mimo to, ze względu na nadmierną masę pojazdu, relatywnie niską wytrzymałość silnika i układu napędowego oraz małą liczbę zbudowanych pojazdów, Tiger II nie wywarł znacznego wpływu na losy wojny. | |
Tiger II niemcy Czołgi ciężkie 8 |
Krótki opis: Eksperymentalny amerykański ciężki czołg z okresu drugiej wojny światowej. Zbudowany na bazie czołgów M26 Pershing i T29. Prototypy powstały w 1946r, lecz T32 nigdy nie wszedł do produkcji masowej. | |
T32 usa Czołgi ciężkie 8 |
Krótki opis: Czołg ciężki IS-1 (IS-85) był gruntowną modernizacją czołgu KV-1. Był wyposażony w działo D-5T kalibru 85 mm. IS-1 wszedł do produkcji seryjnej w październiku 1943 r., ale przerwano ją na początku 1944 r., ponieważ w grudniu 1943 r. rozpozczęła się produkcja seryjna czołgu IS-2 (IS-122). Łącznie wyprodukowano 107 pojazdów tego typu. | |
IS zsrr Czołgi ciężkie 7 |
Krótki opis: Opracowanie konstrukcji czołgu Tiger I rozpoczęto w firmie Henschel w roku 1937. Masowa produkcja ruszyła w 1942 - łącznie wyprodukowano 1354 egzemplarze. Pierwszy raz użyto bojowo tego czołgu pod Leningradem - wozy tego typu jednakże spotkać można było na froncie od Tunezji po Kursk. Mimo przerwania produkcji w lecie 1944 roku, Tiger I używany był w walce do końca wojny. | |
Tiger I niemcy Czołgi ciężkie 7 |
Krótki opis: Rozwój tego eksperymentalnego czołgu ciężkiego rozpoczęto w 1944 roku. Prototyp zbudowano w 1947 roku. Pojazd był wyposażony w 105 mm działo T5E1. Stworzono tylko kilka prototypów tego pojazdu, bo po wojnie produkcję seryjną czołgów ciężkich uznano za nieracjonalną. | |
T29 usa Czołgi ciężkie 7 |
Krótki opis: 26 maja 1941 r. Adolf Hitler zlecił Ferdynandowi Porsche i firmie Henschel opracowanie prototypu nowego czołgu. Prototypy pokazano Führerowi 20 kwietnia 1942 roku. Rozpoczęto produkcję, ale przerwano ją ze względu na złożoność systemów napędowych i kierowniczych czołgu, oraz brak potrzebnej miedzi. Później 90 wyprodukowanych kadłubów zaadaptowano na niszczyciele czołgów Ferdinand. | |
Tiger (P) niemcy Czołgi ciężkie 7 |
Krótki opis: Eksperymentalny niemiecki ciężki czołg drugiej wojny światowej wyprodukowany przez firmę Henshel. Pojazd był efektem dalszego rozwoju projektu VK 30.01 (H) oraz stanowił etap w produkcji modelu Tiger. Ogółem, w 1942 roku wyprodukowano osiem nadwozi i jeden prototyp. W trakcie tworzenia wypróbowywano wiele rozwiązań technicznych. Niektóre z nich przeniesiono do projektów innych niemieckich ciężkich czołgów okresu drugiej wojny światowej. Nadwozia były również wykorzystywane w pancernych pojazdach ewakuacyjnych. | |
VK 36.01 (H) niemcy Czołgi ciężkie 6 |
Krótki opis: Czołg ten znajdował się w fazie projektowej od 1940 do 1942 roku. W okresie od listopada 1942 do lutego 1944 roku wyprodukowano zaledwie 40 egzemplarzy tego pojazdu. M6 nie brał udziału w walkach. | |
M6 usa Czołgi ciężkie 6 |
Krótki opis: Rozbudowana wersja czołgu KV-1S. W odróżnieniu do poprzednika KV-85 był lepiej uzbrojony. Pojazd został zaprojektowany wiosną 1943 roku w zakładach Czelabińsk Kirów. Po raz pierwszy wykorzystano go już 8 sierpnia. Czołg był produkowany do września, a łącznie wyprodukowano 148 pojazdów. KV-85 został wykorzystany przez kluczowe dla losów wojny pułki pancerne Armi Czerwonej. | |
KV-85 zsrr Czołgi ciężkie 6 |
Krótki opis: Stworzony z myślą o wojnie okopowej. Początkowo uzbrojenie tego pojazdu miało znajdować się w przedniej części kadłuba i w bocznych sponsonach. Jednak później zrezygnowano ze sponsonów i postanowiono zainstalować wieżę. Do roku 1943, kiedy zakończono prace nad TOG 2* i przygotowano go do prób, stał się konstrukcją bardzo przestarzałą. Pojazd nigdy nie wszedł do służby. | |
TOG II* anglia Czołgi ciężkie 6 |
Krótki opis: Zaprojektowany między majem 1942 a majem 1943 roku. Wyprodukowano i poddano testom dwa egzemplarze prototypowe. Nie uruchomiono seryjnej produkcji i T14 pozostał jedynie konstrukcją eksperymentalną. | |
T14 usa Czołgi ciężkie 5 |
Krótki opis: Prace nad T1E2 rozpoczęto w USA w maju 1940 r. Pojazd został zaprojektowany jako czołg ciężki. Charakteryzował się odlewanym kadłubem i hydromechanicznym przeniesieniem napędu z dwukołowym hydraulicznym konwerterem. Później czołg oznaczono jako M6. Wyprodukowano łącznie 9 pojazdów (w tym 1 eksperymentalny). Czołg nigdy nie uczestniczył w akcji bojowej. | |
T1 Heavy Tank usa Czołgi ciężkie 5 |
Krótki opis: Prace projektowe rozpoczęły się pod koniec 1938 roku. W sierpniu 1939 roku powstał pierwszy prototyp. Maszyna po raz pierwszy sprawdziła się w boju w grudniu 1939 roku, na Linii Mannerheima. Pojazd produkowano seryjnie od marca 1940 roku do sierpnia 1942 roku, w sumie powstało 2769 sztuk. | |
KV-1 zsrr Czołgi ciężkie 5 |
Krótki opis: Zamówienie na opracowanie tego pojazdu zostało złożone 9 września 1939 r. W czasie jego rozwoju inżynierowie firmy Henschel aktywnie używali elementów projektu D.W. II. Pierwsze dwa prototypy były gotowe w marcu 1942 r.; kolejne dwa zbudowano do października tego samego roku. Podwozia prototypów przeszły próby na poligonie fabryki. Po testach dwa prototypy zamieniono na ciężkie niszczyciele czołgów. Sześć wież wyprodukowanych przez firmę Krupp umieszczono na Wale Atlantyckim. | |
VK 30.01 (H) niemcy Czołgi ciężkie 5 |
Krótki opis: Prototyp czołgu ciężkiego opracowany przez firmę Henschel und Sohn. Prototyp skonstruowano w 1938 roku. We wrześniu 1939 roku zdecydowano się wybrać projekt VK 30.01, a program DW został zakończony. Jednak prototypy DW I i DW II wykorzystywano w różnych testach do roku 1941. | |
Durchbruchswagen 2 niemcy Czołgi ciężkie 4 |
Krótki opis: Zaprojektowany przez firmę Rheinmetall-Borsig jako specjalny pojazd do przewożenia artylerii, który oprócz tej funkcji był również zdolny do ostrzału z poziomu podwozia. Jego twórcy wykorzystali zawieszenie niszczyciela czołgów typu Hetzer. Projekt trwał od końca 1942 do połowy 1944 roku, jednak przerwano go na rzecz projektu Ardelt ze względu na skomplikowaną budowę, wysokie koszty i bardzo dużą wagę tego modelu. | |
Rhm.-Borsig Waffenträger niemcy Niszczyciele czołgów 8 |
Krótki opis: Powstał na podwoziu czołgu IS jako następca SU-152 po zakończeniu produkcji KV-1s. Od listopada 1943 do września 1945 roku wyprodukowano 4635 pojazdów. | |
ISU-152 zsrr Niszczyciele czołgów 8 |
Krótki opis: Wczesny prototyp czołgu ciężkiego zaprojektowany do szturmowania fortyfikacji niemieckiej Linii Zygfryda. Istniał tylko jako projekt przygotowany w ramach programu rozwoju pojazdów ciężkich zapoczątkowanego we wrześniu 1943 r. | |
T28 Prototype usa Niszczyciele czołgów 8 |
Krótki opis: Eksperymentalny model niszczyciela czołgów. Zaprojektowany w oparciu o rozszerzone podwozie czołgu VK 30.01 (H). Pojazd ten był wyposażony w prototypowe przeciwpancerne działo 128-mm. Wyprodukowano tylko dwa pojazdy. Walczyły one na Froncie Południowym od lata do jesieni 1942 roku. Próby wykazały szereg problemów i pojazd nigdy nie wszedł do produkcji seryjnej. | |
Sturer Emil niemcy Niszczyciele czołgów 7 |
Krótki opis: Rozwój niszczyciela czołgów na bazie czołgu ciężkiego KV-1S rozpoczęto 4 stycznia 1943 roku. Pojazd otrzymał oznaczenie KV-14 (Object 236). Prototyp przeszedł testy polowe na początku lutego 1943 roku i wszedł do służby 14 lutego 1943 roku. W kwietniu KV-14 przemianowano na SU-152. Do grudnia 1943 roku wyprodukowano 670 pojazdów. Dzięki skuteczności w zwalczaniu niemieckich czołgów Tiger I oraz Panther, SU-152 został przez wojsko ochrzczony "Myśliwym". | |
SU-152 zsrr Niszczyciele czołgów 7 |
Krótki opis: Niszczyciel czołgów na bazie T23. Prace nad projektem rozpoczęto w 1943 roku, ale przerwano je ponieważ T23 nie wszedł w końcu do służby. Pojazd ten zaistniał więc tylko na papierze. | |
T25/2 usa Niszczyciele czołgów 7 |
Krótki opis: Prace nad tym pojazdem rozpoczęły się w 1942 roku. W kwietniu 1943 roku firma General Motors wyprodukowała pierwsze prototypy. To jeden z niewielu amerykańskich niszczycieli czołgów, dla którego skonstruowano kadłub, nie korzystając z wzorów już istniejących czołgów. Hellcat stał się jednym z najszybszych pojazdów pancernych swojego typu, wyprodukowanych podczas drugiej wojny światowej. Od lipca 1943 roku do października 1944 roku z taśm produkcyjnych zjechało w sumie 2507 egzemplarzy. | |
M18 Hellcat usa Niszczyciele czołgów 6 |
Krótki opis: Niszczyciel czołgów Nashorn („nosorożec”) występował pod oficjalną nazwą 8.8 cm PaK 43/1 auf Geschützwagen III/IV (Sf). Nazywany był „Hornisse” („szerszeń”) aż do 1944 r. Wyprodukowano go na bazie tego samego podwozia, którego użyto w ciężkim działe samobieżnym typu Hummel. Przeszedł chrzest bojowy na froncie wschodnim latem 1943 roku. Łącznie wyprodukowano 494 pojazdów tego typu. | |
Nashorn niemcy Niszczyciele czołgów 6 |
Krótki opis: Amerykański niszczyciel czołgów, który doczekał się największej liczby wyprodukowanych egzemplarzy. Od września 1942 do stycznia 1943 roku z taśmy zeszło 6406 pojazdów. Ponad jedna trzecia niszczycieli Wolverine została przekazana wojskom alianckim w Europie w ramach tzw. Lend-Lease Act. | |
M10 Wolverine usa Niszczyciele czołgów 5 |
Krótki opis: Projekt pojazdu posiadającego na wyposażeniu działo przeciwlotnicze kal. 88 mm. Prace nad nim rozpoczęto w Niemczech w 1941 roku. Konstrukcję pojazdu oparto o podwozie czołgu Pz.Sfl.IVc. Stawiane przed nim wymogi nieustannie ulegały zmianie, a działo FlaK 41 znalazło się na jego wyposażeniu dopiero w 1944 roku. Początkowo w pojeździe miały być zainstalowane różne rodzaje uzbrojenia, ale ten plan nigdy nie doczekał się realizacji. Wyprodukowano tylko trzy prototypy tego modelu. | |
Pz.Sfl. IVc niemcy Niszczyciele czołgów 5 |
Krótki opis: Skonstruowany na bazie czołgu T-34 i działa ofensywnego SU-122. W produkcji od sierpnia 1943 do października 1944 roku. 85mm działo D-5S umożliwiało SU-85 prowadzenie skutecznego ognia przeciwko średnim czołgom z odległości ponad 1000 metrów, a na mniejszych dystansach przebijało przedni pancerz czołgów ciężkich. | |
SU-85 zsrr Niszczyciele czołgów 5 |
Krótki opis: W lutym 1943 roku, za namową ministerstwa zbrojeń, firma Krupp rozpoczęła testy nowego pojazdu o konstrukcji opartej na unowocześnionym Stug III, ale z zawieszeniem z czołgów Pz.Kpfw. IV H oraz J. Pierwsze pojazdy wyprodukowano do grudnia 1943 roku. Od stycznia 1944 roku, po wycofaniu Pz IV z produkcji, firma Krupp skoncentrowała się na produkcji nowych pojazdów. Wyprodukowano łącznie 1108 pojazdów, a dalsze 31 zaadaptowano z już istniejących czołgów. | |
StuG IV niemcy Niszczyciele czołgów 5 |
Krótki opis: W kwietniu i maju 1943 roku przeszedł próby niszczyciel czołgów SU-85B zaprojektowany przez Fabrykę Samochodów imienia Gorkiego. Pojazd był wersją rozwojową pojazdu SU-85A i był wyposażony w działo artyleryjskie LB-2, 160-konny silnik oraz podwozie SU-76M. Przeprojektowano kabinę, koła jezdne oraz zestawy części zamiennych. Zbudowano tylko jeden prototyp. | |
SU-85B zsrr Niszczyciele czołgów 4 |
Krótki opis: Eksperymentalny niszczyciel czołgów zaprojektowany na bazie M3 wiosną 1942 roku. Nigdy nie wszedł do produkcji masowej. | |
T40 usa Niszczyciele czołgów 4 |
Krótki opis: Niszczyciel czołgów stworzony na bazie podwozia czołgu Pz.Kpfw. 38 (t). Wyposażony w działo typu Pak 40 lub Pak 36(r) montowane w kabinie z odsłoniętym tyłem i szczytem. Pojazd wszedł do użytku pod koniec 1942 roku. Jego produkcja seryjna trwała do połowy 1944 roku, a niszczyciele czołgów tego typu były wykorzystywane aż do końca wojny. | |
Marder 38T niemcy Niszczyciele czołgów 4 |
Krótki opis: W 1943 roku dziesięć pojazdów FCM 36, przejętych przez Niemców, przekwalifikowano na niszczyciele czołgów. Pojazdy te walczyły we Francji w ramach Verstärkte Schnelle Brigade West. | |
FCM 36 Pak 40 francja Niszczyciele czołgów 3 |
Krótki opis: Ten lekki niszczyciel czołgów został opracowany na początku 1942r. na bazie kadłuba przestarzałego, lecz produkowanego masowo Pz.Kpfw. II i wyposażony w potężne działo. Pojazd był szeroko wykorzystywany na Froncie Wschodnim; od 1944 walczył również we Włoszech i na Froncie Zachodnim. Pozostał w służbie do końca wojny. | |
Marder II niemcy Niszczyciele czołgów 3 |
Krótki opis: Lekki pojazd z działem 76mm, najpowszechniej produkowane radzieckie działo samobieżne. Pomimo słabego pancerza i uzbrojenia, był wykorzystywany jako wóz wsparcia piechoty i kawalerii. | |
SU-76M zsrr Niszczyciele czołgów 3 |
Krótki opis: Lekkie działo samobieżne do wsparcia piechoty i czołgów. Rozwijane w 1938 roku na podwoziu M1A3. Zbudowano tylko jeden prototyp. Testy wykazały szereg problemów technicznych i funkcjonalnych, a pojazd nigdy nie wszedł do służby. | |
T3 HMC usa Niszczyciele czołgów 2 |
Krótki opis: Prace nad Panzerjäger I, niemieckim niszczycielem czołgów, rozpoczęły się w 1939r. przy wykorzystaniu planów Panzerkampfwagen I Ausf. B. Początkowo na kadłubie Panzerkampfwagen I Ausf. B montowano działo 37mm Pak 36. Niemniej jednak, w trakcie inwazji na Polskę okazało się że to działo było mało skuteczne przeciwko nowym pojazdom. Po zdobyciu przez Niemcy Czechosłowacji w 1940r. na niszczycielu zaczęto montować działo 47mm Pak 36(t) L/43.4 (Škoda 47-mm A-5 KP ÚV vz. 38 Model A5). W sumie wyprodukowano 202 pojazdy, które pozostawały w służbie do 1943r. | |
Panzerjäger I niemcy Niszczyciele czołgów 2 |
Krótki opis: Niszczyciel czołgów AT-1 oparty na czołgu lekkim T-26 był rozwijany przez biuro konstrukcyjne Dział Mechaniczny Projektów Eksperymentalnych Fabryki nr 185 w Leningradzie w latach 1935 i 1936. Pojazd był zaprojektowany do zwalczania czołgów. Zbudowano dwa prototypy wyposażone w działa PS-3 kalibru 76.2 mm. Przeszły one próby do 1936 roku. Pojazd nigdy nie wszedł do produkcji seryjnej. | |
AT-1 zsrr Niszczyciele czołgów 2 |
Krótki opis: Działo samobieżne na zmodyfikowanym podwoziu czołgu średniego M47. Prototyp wyprodukowano w 1952 roku, a cztery lata później pojazd wszedł do służby w dwóch wersjach: M55 dla armii i M53 dla piechoty morskiej. | |
M53/M55 usa Działa samobieżne 9 |
Krótki opis: Działo samobieżne 155 mm opracowane w 1955 r. Pojazd miał być produkowany na podwoziu amerykańskiego czołgu średniego M47, który eksportowano do Francji. Jednak ostatecznie wybrano podwozie francuskiego czołgu średniego Batignolles-Chatillon 25t. Wersja początkowa istniała tylko na papierze. | |
Bat.-Châtillon 155 55 francja Działa samobieżne 9 |
Krótki opis: Eksperymentalne działo samobieżne oparte na konstrukcji prototypu średniego czołgu Char de Bataille Lorraine 40t. Prototyp skonstruowano w roku 1952. Pojazd nigdy nie wszedł do produkcji seryjnej ani do czynnej służby. | |
Lorraine 155 mle. 51 francja Działa samobieżne 8 |
Krótki opis: Stworzony na bazie ciężkiego działa "Long Tom" M43 został najpotężniejszym działem samobieżnym aliantów. M40 brał udział w walkach o Kolonię. Pojazdy tego typu były używane także w wojnie koreańskiej. | |
M40/M43 usa Działa samobieżne 8 |
Krótki opis: Działo samobieżne pochodzące z "dużej" rodziny trzech dalekosiężnych broni specjalnego przeznaczenia. Konstrukcję opracowywano w latach 1932-1937. Nie produkowano jej seryjnie. Dwa prototypy zostały zmodernizowane w 1940 roku. | |
SU-14-2 zsrr Działa samobieżne 8 |
Krótki opis: Wersja działa samobieżnego oparta na А45 Conqueror. Pojazd miał być uzbrojony w haubicę 105 mm, 140 mm albo 152 mm, w zamkniętej, opancerzonej nadbudówce. Przygotowano tylko dokumentację techniczną. | |
FV207 anglia Działa samobieżne 8 |
Krótki opis: Zaprojektowany w latach 1943-1944 w firmie Krupp. Stworzono tylko model pojazdu, prototyp nie był wyprodukowany. | |
G.W. Panther niemcy Działa samobieżne 7 |
Krótki opis: Opracowany w roku 1952 prototyp działa samobieżnego oparty na eksperymentalnym czołgu Lorraine 40t. Pojazd nigdy nie wszedł do produkcji seryjnej ani tym bardziej do czynnej służby. | |
Lorraine 155 mle. 50 francja Działa samobieżne 7 |
Krótki opis: Modyfikacja działa samobieżnego na podwoziu Crusader wyposażona w haubicę 140 mm. Pojazd opracowany tuż po zakończeniu II Wojniy Światowej. Prace nad projektem zatrzymały się w fazie prototypu. Nigdy nie trafił do produkcji seryjnej i nie wszedł do służby. | |
Crusader 5.5-in. SP anglia Działa samobieżne 7 |
Krótki opis: Powstało w Rock Island Arsenal. Wyprodukowano 100 egzemplarzy tego pojazdu, który otrzymał od amerykańskich żołnierzy przydomek „King Kong”. M12 odegrało ważną rolę w czasie zmagań na Linii Zygfryda. | |
M12 usa Działa samobieżne 7 |
Krótki opis: Działo samobieżne 155 mm na podwoziu czołgu lekkiego M41. Pojazd był używany w czasie wojny w Korei. We wczesnych latach sześćdziesiątych wprowadzono ulepszone działa samobieżne tego typu z obrotową wieżą, a M44 wycofano ze służby. Wedle różnych źródeł w latach 1953-54 wyprodukowano od 250 do 600 pojazdów tego typu. | |
M44 usa Działa samobieżne 6 |
Krótki opis: Jesienią 1942 roku firma Alkett rozpoczęła prace nad nowym działem samobieżnym o kalibrze 150mm. By przyspieszyć produkcję pojazdu, zaplanowano użycie dostępnych części z Pz. III i Pz. IV. Działo było produkowane na tym samym podwoziu, co niszczyciel ciężkich czołgów Nashorn. W sumie zbudowano 714 tych pojazdów oraz 150 transporterów amunicji, wykorzystujących to samo nadwozie. | |
Hummel niemcy Działa samobieżne 6 |
Krótki opis: Działo samobieżne projektowane w 1934 roku, po przerwie prace wznowiono w roku 1939. Nie było produkowane seryjnie. | |
SU-8 zsrr Działa samobieżne 6 |
Krótki opis: Skonstruowany pod koniec lat pięćdziesiątych na podwoziu AMX 13. Pojazd był masowo produkowany aż do końca lat sześćdziesiątych i wciąż jest używany przez Francję, Argentynę, Chile, Ekwador, Maroko i inne państwa. | |
AMX 13 F3 AM francja Działa samobieżne 6 |
Krótki opis: Prototypowe lekkie działo samobieżne stworzone przez firmę Vickers. Prace rozpoczęły się w roku 1947. Jednak prototyp powstał dopiero w 1950 roku. Do tego czasu konstrukcja działa samobieżnego stała się przestarzała i projekt anulowano. | |
FV304 anglia Działa samobieżne 6 |
Krótki opis: Niemieckie działo samobieżne produkowane na podwoziu czechosłowackiego Pz.Kpfw. 38(t). Wytwarzano go od 1943 do 1944 roku. Łącznie wyprodukowano 282 takie pojazdy. | |
Grille niemcy Działa samobieżne 5 |
Krótki opis: Działo samobieżne skonstruowane na bazie czołgu AMX-B. Prace nad prototypem oraz jego testy trwały od roku 1949. Masową produkcję uruchomiono w roku 1955. | |
AMX 13 105 AM mle. 50 francja Działa samobieżne 5 |
Krótki opis: Lekkie działo samobieżne skonstruowane na bazie M24. Pojazd wykorzystano w Koreii przeciwko siłom Chin i Korei Północnej. Służył w armii USA do połowy lat 50 XXw, niektóre sztuki przekazano Francji. Według różnych źródeł, wyprodukowano między 85 a 250 sztuk tego działa. | |
M41 HMC usa Działa samobieżne 5 |
Krótki opis: Rozwijany na bazie czołgu Valentine. Standardową wieżę zastąpiono stacjonarną skrzynkową kabiną, w której zamontowano 25-funtową haubicę. Ze względu na niski kąt uniesienia działa (15 stopni), maksymalny zasięg ostrzału wynosił tylko 5800 metrów, czyli tylko połowę zasięgu holowanej haubicy. To działo samobieżne walczyło w Afryce Północnej, na Sycylii i w Południowych Włoszech. Według różnych źródeł, wyprodukowano od 80 do 100 pojazdów. | |
Bishop anglia Działa samobieżne 5 |
Krótki opis: Działo samobieżne pochodzące z "małej" rodziny trzech dalekosiężnych broni specjalnego przeznaczenia. Zaprojektowane i testowane w 1934 roku. Brało udział w defiladzie na Placu Czerwonym. Nie było wytwarzane seryjnie. | |
SU-5 zsrr Działa samobieżne 4 |
Krótki opis: W latach dwudziestych brytyjscy inżynierowie badali możliwość umieszczenia działa samobieżnego na podwoziu czołgu. Prace nad tym pojazdem rozpoczęły się w roku 1923 w Arsenale Królewskim w Woolwich. Powstał on na bazie czołgu Vickers Medium Mark II, którego podwozie mogło unieść wymagane moduły. Wyprodukowano siedem prototypów, które włączono do Eksperymentalnych Sił Zmechanizowanych utworzonych 1 maja 1927 roku. Później rozwiązano tę jednostkę i porzucono program dział samobieżnych. | |
Birch Gun anglia Działa samobieżne 4 |
Krótki opis: Pojazd powstał w 1944 roku na bazie czołgu lekkiego M24 Chaffee. Produkcję rozpoczęto w 1945 roku i wyprodukowano łącznie 150 pojazdów. Pojazdy zostały użyte w wojnie koreańskiej. | |
M37 usa Działa samobieżne 4 |
Krótki opis: Działo samobieżne skonstruowane na podwoziu czołgu T-26, produkowane w Leningradzie pod koniec 1941 roku. Wyprodukowano 12 lub 14 pojazdów. Trzy z nich pozostawały na stanie armii jeszcze w 1944 roku. | |
SU-26 zsrr Działa samobieżne 3 |
Krótki opis: Działo samobieżne na podwoziu przestarzałego Pz.Kpfw. II. Ten pojazd zaprojektowano jako mobilną artylerię dla oddziałów pancernych. Opancerzona kabina z ulepszoną haubicą polową 105 mm była montowana na środkowej i tylnej części podwozia. To działo pokazało możliwość dobrego ponownego wykorzystania przestarzałych podwozi. W latach 1943 i 1944 wyprodukowano łącznie 700 takich pojazdów. | |
Wespe niemcy Działa samobieżne 3 |
Krótki opis: Działo samobieżne na bazie Lorraine 37L. Prace nad tym pojazdem rozpoczęto tuż przed wybuchem II wojny światowej, ale nigdy nie wykroczyły one poza fazę projektową. | |
Lorraine 39L AM francja Działa samobieżne 3 |
Krótki opis: Modyfikacja czołgu Grizzly (M4A1 Sherman) z zamontowaną brytyjską 25-funtową haubicą polową. Produkcja seryjna została rozpoczęta w kanadyjskim Montreal Locomotive Works - w latach 1943 - 1945 z taśm montażowych zjechało 2150 takich pojazdów. | |
Sexton II anglia Działa samobieżne 3 |
Krótki opis: Działo samobieżne rozwijane od roku 1939 do 1940 na podwoziu Panzerkampfwagen I. Wyposażone w działo 150 mm s.I.G. 33, montowane na lawecie. Szybkostrzelność wynosiła trzy strzały na minutę; liczba pocisków na pokładzie sięgała ośmiu. Ten pojazd potrzebował wsparcia transportera amunicji. Działo było używane od roku 1940 do 1943 podczas kampanii we Francji, na Bałkanach i na Froncie Wschodnim. Potem zastąpił go Sturmpanzer II z podobnym działem. | |
Sturmpanzer I Bison niemcy Działa samobieżne 3 |
Krótki opis: T1 Howitzer Motor Carriage został stworzony jesienią 1930 roku na podwoziu T2. Projekt obejmował elementy czołgu T1 Cunningham. Ze względu na Wielki kryzys, prace nad projektem przerwano na etapie prototypu. | |
T1 HMC usa Działa samobieżne 2 |
Krótki opis: Działo samobieżne na podwoziu MS-1. Ten model istniał tylko na papierze, nie stworzono nawet prototypu. Nigdy nie wszedł do produkcji seryjnej. | |
SU-18 zsrr Działa samobieżne 2 |
Krótki opis: Propozycja zamontowania działa 76,2 mm na podwoziu holownika artyleryjskiego Loyd Carrier. Rozwijany od roku 1940 do 1941. Nie powstały żadne prototypy. | |
Loyd Gun Carriage anglia Działa samobieżne 2 |