Krótki opis: Rozbudowana wersja eksperymentalnego czołgu T37. Pojazd przeszedł testy w 1949. Rok później podpisano umowę o produkcji masowej. Czołg był produkowany przez Cadillac Motor Car Division, jeden z działów General Motors. | |
M41 Walker Bulldog usa Czołgi lekkie 8 |
Krótki opis: Projekt lekkiego czołgu powietrzno-desantowego. Rozwijany przez firmę Cadillac od 1952 do 1956 roku jako zamiana dla czołgu M41. W 1956 roku ze względu na niewystarczające fundusze, projekt porzucono na korzyść bardziej obiecującego T92. Nie zbudowano żadnych prototypów. | |
T71 CMCD usa Czołgi lekkie 7 |
Krótki opis: Projekt czołgu lekkiego rozwijany przez Gawałowa w fabryce samochodów Gorkiego w 1944 roku. W tym pojeździe użyto kilku krańcowo niecodziennych rozwiązań projektowych – kierowca siedział w przedziale bojowym, a jego urządzenie obserwacyjne było montowane we włazie na górze wieży. Urządzenie było zsynchronizowane ze stanowiskiem kierowcy i obracało się w wieży zgodnie z obrotem siedzenia kierowcy. Projekt zarzucono na etapie rozwojowym. | |
LTG zsrr Czołgi lekkie 7 |
Krótki opis: Lekki czołg T37 został zaprojektowany przez Detroit-Arsenal pod koniec lat 40. w celu zastąpienia M24 Chaffee. Zamówiono trzy prototypy. Później wprowadzono innowacje techniczne w projekcie czołgów T41 i M41. | |
T37 usa Czołgi lekkie 6 |
Krótki opis: Propozycja lekkiego pojazdu kołowo-gąsienicowego. Projekt ukończono w lutym 1943 roku. Najbardziej innowacyjnym rozwiązaniem była konstrukcja podwozia. Koła nachodziły na siebie, a napęd był przekazywany na nie wszystkie. Nie wyprodukowano żadnych prototypów. | |
MT-25 zsrr Czołgi lekkie 6 |
Krótki opis: W roku 1946 opracowano projekt bardzo szybkiego czołgu lekkiego. Posłużył on za wzór dla dobrze znanego pojazdu AMX 13. Pojazd nie wyszedł poza fazę projektu. | |
AMX 12 t francja Czołgi lekkie 6 |
Krótki opis: Pojazd ten został opracowany z myślą o zastąpieniu wozu M3 Stuart. M24 wszedł do służby we wrześniu 1943 roku. Był produkowany w zakładach Massey-Harris oraz przez General Motors do lipca 1945 roku - wyprodukowano 4731 egzemplarze. | |
M24 Chaffee usa Czołgi lekkie 5 |
Krótki opis: Opracowany w październiku 1940 roku. Projekt przedstawiony przez Zakład nr 174 został skierowany do testów, które przeszedł pomyślnie w okresie luty-marzec 1941 roku. Pojazd wprowadzono do służby. | |
T-50 zsrr Czołgi lekkie 5 |
Krótki opis: Stworzony w latach 1957-61 z myślą o dostarczeniu francuskim wojskom powietrzno-desantowym pojazdu przenaszalnego drogą lotniczą a jednocześnie zdolnego do walki z ciężkimi czołgami. Pojazd posiadał 90mm działo i bardzo niską sylwetkę. Dwóch członków załogi umieszczono w wieży, która mogła wykonać pełen obrót, ale tylko gdy czołg nie poruszał się. Planowano również warianty wyposażone w inne działa. Wyprodukowano tylko jeden prototyp i nigdy nie wprowadzono go do czynnej służby. | |
AMX ELC bis francja Czołgi lekkie 5 |
Krótki opis: Projektowanie tego czołgu rozpoczęto w 1941 roku. Początkowo był on projektowany jako czołg lekki, ale w miarę, jak model otrzymywał dodatkowy pancerz i uzbrojenie, został przemianowany na czołg średni. Produkcja M7 rozpoczęła się jesienią 1942 roku. Jednak przez to, że M7 był słabszy od seryjnie produkowanego Shermana M4 pod względem wszystkich parametrów oprócz prędkości i wymiarów, zaprzestano produkcji. Wyprodukowano łącznie 7 pojazdów. | |
M7 usa Czołgi lekkie 5 |
Krótki opis: W porównaniu do Pz.Kpfw. II Ausf. C, ten pojazd miał nowe kadłub i wieżę, jak również podwozie z naprzemiennym ułożeniem kół jezdnych. Ten czołg zwiadowczy miał dobre charakterystyki, ale wyprodukowano tylko 131 pojazdów wersji L, po tym jak ich wytwarzanie okazał się zbyt drogie. | |
Pz.Kpfw. II Luchs niemcy Czołgi lekkie 4 |
Krótki opis: M5 wszedł do produkcji w kwietniu 1942 jako ulepszona wersja pojazdu M3 Stuart Do czerwca 1944 wyprodukowano łącznie 8884 pojazdy w dwóch wariantach. Czołg był wykorzystany na wszystkich frontach. | |
M5 Stuart usa Czołgi lekkie 4 |
Krótki opis: Prace nad pojazdem rozpoczęto w marcu 1940 roku. Pierwotnie miał on być wyposażony w napęd kołowo-gąsienicowy. Chociaż twórcom udało się ukończyć projekt, prace nad nim zostały przerwane w lipcu tego samego roku. | |
AMX 40 francja Czołgi lekkie 4 |
Krótki opis: Nowy czołg krążowniczy posiadał takie innowacje, jak silnik z przeciwbieżnymi tłokami, czy położone z przodu chłodnice, zaś do jego stworzenia szeroko wykorzystano spawanie. Zamówienie produkcyjne złożono 17 kwietnia 1939 r. W sumie wyprodukowano 1771 czołgów w czterech podstawowych wersjach. Czołgi Covenanter wykorzystywano głównie do celów szkoleniowych w Wielkiej Brytanii od roku 1940 do 1943. | |
Covenanter anglia Czołgi lekkie 4 |
Krótki opis: Prace nad czołgiem A-20 rozpoczęto w Fabryce nr 183 w Charkowie w grudniu 1937 r. Projekt stanowił wersję rozwojową czołgu BT-7 i stał się podstawą dla słynnego T-34. Prace prowadził Michaił Koszkin. 18 maja 1938 r. zatwierdzono parametry techniczne czołgu oznaczonego jako BT-20. Wyprodukowano tylko kilka prototypów z zawieszeniem kołowo-gąsienicowym do celów treningowych. | |
A-20 zsrr Czołgi lekkie 4 |
Krótki opis: Rozwijany przez firmę BMM jako nowy lekki czołg zwiadowczy na podwoziu Pz.Kpfw. 38 (t) od lipca 1940 roku. Zamiast nitowania stali zastosowano spawanie. Nowy silnik i ulepszona skrzynia biegów pozwalały osiągnąć prędkość 64km/h. Rozwój przerwano na korzyść czołgu VK 1303. Wyprodukowano pięć prototypów. | |
Pz.Kpfw. 38 (t) n.A. niemcy Czołgi lekkie 4 |
Krótki opis: Pierwsze czołgi z serii M5 zostały wyprodukowane w kwietniu 1942, spośród kilku wariantów wybrano model M5A1. Po tym jak zaprojektowany został czołg M24 Chaffee, czołgi M5A1 uznano za przestarzałe i rozpoczęto ich eksport do innych krajów, w tym do Chin. W sumie 100 wozów tego typu zostało dostarczonych armii Kuomintangu. Podczas wojny domowej (1946-1949) wiele z tych maszyn zostało przejętych przez Chińską Armię Ludowo-Wyzwoleńczą. | |
M5A1 Stuart chiny Czołgi lekkie 4 |
Krótki opis: Ten pojazd miał być wersją rozwojową czołgu krążowniczego 10TP. 14TP również miał być wyposażony w zawieszenie Christie. Ale ten projekt obejmował tylko napęd kołowo-gąsienicowy. Rozwój czołgu 14TP rozpoczęto w 1938 roku. Pierwszy prototyp miał zostać skonstruowany w marcu 1939 roku, ale prace znacznie się opóźniły, bo brakowało odpowiedniego silnika. Nigdy nie zbudowano prototypu, bo Niemcy najechały Polskę we wrześniu 1939 roku. | |
14TP polska Czołgi lekkie 4 |
Krótki opis: Rozwijany przez firmę ČKD dla czechosłowackiej armii w 1938 roku. Podczas niemieckiej okupacji pojazd wszedł do służby w Wehrmachcie i był używany w kampaniach w Polsce i we Francji, jak również na Froncie Wschodnim. Czołg walczył na linii frontu do połowy 1942 roku. Wyprodukowano łącznie około 1400 pojazdów w ośmiu wersjach (Ausf. A/B/C/D/E/F/S/G). | |
Pz.Kpfw. 38 (t) niemcy Czołgi lekkie 3 |
Krótki opis: W latach 1934-35, biuro projektowe charkowskiej fabryki lokomotyw opracowało modyfikację artyleryjską BT-7. Nowa, eliptyczna wieża została wyposażona w 76.2mm działo CT-28. Dodatkowo, niektóre pojazdy wyposażono w nowe radiostacje. Ogółem wyprodukowano 155 artyleryjskich BT-7. Uczestniczyły w bitwach o Przesmyk Karelski, w Mandżurii i w pierwszym okresie II Wojny Światowej. | |
BT-7 artillery zsrr Czołgi lekkie 3 |
Krótki opis: Rozwijany od 1938 do 1941 roku na bazie czołgu M2. Produkowany seryjnie od 1941 roku. Zbudowano ponad 13000 pojazdów w różnych wersjach, od M3 do M3A3, wszystkie dostarczane praktycznie wszystkim narodom alianckim w ramach Lend-Lease. Czołgi M3 zostały oznaczone przez Stuart I przez Brytyjczyków, a wersję M3A1 oznaczyli oni przez Stuart III. Czołgi M3 pierwszy raz weszły do akcji w bitwie pod Sidi Rezegh. | |
M3 Stuart usa Czołgi lekkie 3 |
Krótki opis: Zaprojektowano go w ramach programu mającego na celu poprawienie zwrotności czołgu lekkiego T-26 poprzez zmianę podwozia na kołowo-gąsienicowe. Prototyp zbudowano w 1935 roku. Pojazd wszedł do służby 29 lutego 1936 roku po serii modyfikacji. Przynajmniej 4 pojazdy z partii eksperymentalnej przeszły próby w 1937 roku, ale produkcję przerwano ze względu na awarie skrzyni biegów i wysoki koszt. Wyprodukowane pojazdy były używane podczas Wojny Zimowej oraz II Wojny Światowej. | |
T-46 zsrr Czołgi lekkie 3 |
Krótki opis: Pierwsze zamówienie na tę maszynę złożono w 1939 roku. Pierwotnie miał być to bardzo szybki czołg zwiadowczy dla oddziałów powietrzno-desantowych. Masową produkcję rozpoczęto na początku 1942 roku, zaś na początku roku 1943 dwa takie pojazdy zostały włączone do 1 Dywizji Pancernej. Kolejnych 38 maszyn skierowano latem 1944 roku do LVIII Rezerwowego Korpusu Pancernego. | |
Pz.Kpfw. I Ausf. C niemcy Czołgi lekkie 3 |
Krótki opis: Ulepszona modyfikacja czołgu krążowniczego Mk. III. Czołg ten odznaczał się pancerzem wyposażonym w dodatkowe ekrany. Cruiser Mk. IV walczył we Francji w roku 1940 i w początkowym etapie kampanii w Afryce Północnej. Pojazdy tego typu po raz ostatni uczestniczyły w boju zimą 1941-1942 r. W sumie wyprodukowano seryjnie 655 czołgów tego typu. | |
Cruiser Mk. IV anglia Czołgi lekkie 3 |
Krótki opis: W 1940 roku szwedzka armia pilnie potrzebowała pojazdów opancerzonych. Jednym z rozwiązań problemu była modernizacja czołgów L-60. Pierwsze 100 zmodernizowanych pojazdów otrzymało ulepszony pancerz i nową automatyczną skrzynię biegów. Modernizacja została wykonana przez AB Landsverk i dlatego pojazdy weszły do służby pod nazwą Strv m/40L. Pojazdy wyprodukowane później w fabryce w Karlstad były wyposażone w mocniejsze silniki, ulepszone zawieszenie i pancerz. Były one oznaczone przez Strv m/40K. | |
Strv m/40L szwecja Czołgi lekkie 3 |
Krótki opis: Opracowany w roku 1937 przez firmę AMX na bazie wozu Renault R-40. Pojazd ten miał większą wieżę niż porównywalne maszyny i wyposażony został w silnik diesla. W roku 1940 dwa takie wozy były gotowe do testów. | |
AMX 38 francja Czołgi lekkie 3 |
Krótki opis: Niemiecki zwiadowczy czołg lekki był modyfikacją czołgu Pz. II. Pojazd odznaczał się ulepszonym kadłubem i zawieszeniem, mocniejszym silnikiem i urządzeniami obserwacyjnymi dla radiooperatora i kierowcy, co zwiększało zasięg obserwacyjny. | |
Pz.Kpfw. II Ausf. G niemcy Czołgi lekkie 3 |
Krótki opis: Wszedł do produkcji w 1941 roku i był dostarczany Wielkiej Brytanii w ramach umowy Lend-Lease. Brytyjczycy otrzymali 6889 sztuk w wariantach od M3 do M5A1. Wersja M3 została przez nich ochrzczona Stuart I, a wersja M3A1 - Stuart III. Po raz pierwszy użyte w bitwie pod Sidi Rezegh. | |
Stuart I-IV anglia Czołgi lekkie 3 |
Krótki opis: Projekt kołowo-gąsienicowego czołgu pościgowego rozwijany w późnych latach trzydziestych. Projekt był oparty na czołgu Christie. Jego prototyp przeszedł testy w latach 1938-1939, ale dalszych prac nie podjęto, bo zaczęła się II Wojna Światowa. Prototyp zniszczono. | |
10TP polska Czołgi lekkie 3 |
Krótki opis: Maszyna zaprojektowana przez Mitsubishi w latach 1935-1937. Czołg był w produkcji seryjnej w latach 1938-1942, przez ostatnie dwa lata równolegle produkowano również ulepszony czołg Shinhoto Chi-Ha. W sumie powstało 1220 pojazdów obu typów. Czołgi Chi-Ha oraz Shinhoto Chi-Ha były powszechnie wykorzystywane przez japońską armię w Chinach, a po kapitulacji Japonii trafiły do służby zarówno po stronie Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej jak i sił Kuomintangu w wojnie domowej w 1946 roku. | |
Type 2597 Chi-Ha chiny Czołgi lekkie 3 |
Krótki opis: Wersja czołgu lekkiego 38M Toldi I. Pojazd został tak nazwany na cześć węgierskiego rycerza Miklosa Toldiego. W porównaniu z poprzednimi wersjami, czołg odznaczał się wzmocnionym pancerzem i zwiększoną ilością amunicji. Podczas II Wojny Światowej wyprodukowano około 12 sztuk. | |
43 M. Toldi III niemcy Czołgi lekkie 3 |
Krótki opis: Ten eksperymentalny czołg lekki opracowano w fabrykach Skody w latach 1941-1943. Powstało w sumie 5 prototypów, ale czołg ten nigdy nie wszedł do masowej produkcji, nie został też użyty na polu bitwy. | |
Pz.Kpfw. T 15 niemcy Czołgi lekkie 3 |
Krótki opis: Zapotrzebowanie na lekki czołg nadający się do desantu powietrznego określono zimą 1941 roku. Pojazd został zaprojektowany przez firmę Marmon-Herrington. Od kwietnia 1943 do lutego 1944 wyprodukowano łącznie 830 pojazdów, z których 260 dostarczono do Wielkiej Brytanii w ramach Lend-Lease. | |
M22 Locust usa Czołgi lekkie 3 |
Krótki opis: Zaprojektowany przez Landsverk AB w 1934 jako kolejna rozbudowa czołgu L-10. Konfiguracja pojazdu posiadała kilka rewolucyjnych rozwiązań. Cztery pojazdy sprzedano Austrii, Węgrom i Irlandii. Po kilku przebudowach pojazd wszedł do służby w Szwecji pod nazwą Strindsvagn m/38. | |
L-60 szwecja Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: Prace nad pojazdem bazującym na modelu M2A3 rozpoczęły się w grudniu 1938r. Czołg posiadał nową, dwuosobową wieżę z potężniejszym uzbrojeniem. W sumie od maja 1940 do marca 1941r. wyprodukowano 365 pojazdów. W kwietniu 1942 powstało 10 kolejnych jednostek w celach szkoleniowych. Niektóre pojazdy przekazano Wielkiej Brytani w ramach Lend-Leas'u, inne wcielono do korpusu amerykańskiej piechoty morskiej, gdzie brały udział w działaniach wojennych na Pacyfiku. | |
M2 Light Tank usa Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: Pojazd powstał w na bazie czołgów М1931 Christie, zakupionych przez armię brytyjską w roku 1936. Pojazd ten miał być szybkim, lekko opancerzonym czołgiem przełamującym. Zmodyfikowana konstrukcja okazała się dość udaną i stała się podstawą dla innych czołgów krążowniczych. Wyprodukowano 65 pojazdów tego typu. Brały udział w walkach we Francji i Afryce Północnej w latach 1940-1941. | |
Cruiser Mk. III anglia Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: Czołg na cele eksportowe stworzony przez firmę Krupp. Pierwszy prototyp przeszedł próby w 1940 roku, ale prace nad nim przerwano, a projekt nie zdołał przyciągnąć potencjalnych klientów. Zbudowano tylko jeden prototyp, który został później zezłomowany. | |
MKA niemcy Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: Rozwijany na bazie czołgu lekkiego L-60 przez firmę Landsverk AB. W czasie produkcji seryjnej pojazd przeszedł kilka modernizacji. Od 1939 do 1944 roku wyprodukowano łącznie 216 pojazdów w różnych wariantach. Pojazd pozostał w służbie w armii szwedzkiej do lat sześćdziesiątych XX wieku. | |
Strv m/38 szwecja Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: Czołg lekki zbudowany na bazie brytyjskiego czołgu Vickers Mk. E. na początku lat 30. Pojazd przeznaczono do wsparcia piechoty i opracowano w kilku wariantach. Służył również jako baza dla wielu pojazdów specjalnych oraz dział samobieżnych, jednak ich użycie nie było masowe. Od 1931 do 1941 roku wybudowano 9686 pojazdów w różnych wariantach i konfiguracjach. | |
T-26 zsrr Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: Najliczniej produkowany francuski czołg lekki Drugiej Wojny Światowej. Opracowany na zamówienie armii w 1934r. jako czołg wsparcia piechoty. W latach 1936-40 wyprodukowano 1630 pojazdów. | |
Renault R35 francja Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: Ostatnia wersja czołgu lekkiego Pz. II. Pojazd odznaczał się wzmocnionym pancerzem, 2 cm działem Kw.K. 38 i lepszymi urządzeniami obserwacyjnymi. Od marca 1941 roku do grudnia 1942 roku wyprodukowano łącznie 524 pojazdy. | |
Pz.Kpfw. II niemcy Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: Maszyna zaprojektowana w 1928 roku przez J.V. Cardena i V. Loyda. Czołg nigdy nie trafił do służby w Wielkiej Brytanii, był jednak eksportowany do innych krajów, w tym do Chin. W 1937 roku dwadzieścia takich pojazdów walczyło z wojskami japońskimi pod Szanghajem. Sowieckie czołgi T-26 bazujące na Vickersie również trafiały na eksport do Chin, a 82 pojazdy tego typu trafiły do południowych Chin oraz Birmy w latach 1941-1942. | |
Vickers Mk. E Type B chiny Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: Maszyna Pz I Ausf. A była pierwszym niemieckim czołgiem produkowanym masowo. W roku 1935 projekt doczekał się ulepszenia w postaci przedłużenia kadłuba i potężniejszego silnika. Masowa produkcja tej wersji, nazwanej Pz I Ausf. B, zamknęła się liczbą 675 czołgów. Ich standardowe uzbrojenie było słabe, ale niektóre wozy doposażono już na polu bitwy w działka kal. 20 mm. | |
Pz.Kpfw. I niemcy Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: Powstał na podwoziu czołgu A. Christie M1931. Produkowany w Charkowskiej Fabryce Lokomotyw. W sumie w latach 1932-1935 wyprodukowano 650 BT-2 i 1884 BT-5. | |
BT-2 zsrr Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: Opracowany w 1936 roku w zakładach Vickers-Armstrong i wyprodukowany w latach 1941-1942 w liczbie 177 pojazdów w dwóch podstawowych wersjach (Mk I i Mk ICS). W 1942 roku na mocy ustawy Lend-Lease dwadzieścia takich pojazdów przekazano ZSRR, z czego 19 walczyło na Froncie Wschodnim do października 1943 roku. | |
Tetrarch zsrr Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: Opracowany przez Skodę w 1935, służył w armi czechosłowackiej pod nazwą LT vz 35. Podczas okupacji Czechosłowacji przejęte czołgi przemianowano na Pz.Kpfw. 35 (t) i wcielono do Wehrmachtu. Były szeroko wykorzystywane przez Pierwszą Lekką Dywizję (po reorganizacji - Szóstą Dywizję Pancerną) aż do ostatnich miesięcy 1941r. W sumie wyprodukowano 434 tych czołgów. | |
Pz.Kpfw. 35 (t) niemcy Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: Opracowany w 1933 roku jako rozbudowana wersja tankietki TK-3. W 1939 roku, aby zwiększyć siłę ognia, 24 pojazdy wyposażono w automatyczne działo wz. 38 FK-A kal. 20 mm. Tankietki wykorzystano jesienią 1939 roku. | |
TKS z n.k.m. 20 mm polska Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: Opracowany w połowie lat trzydziestych jako czołg wsparcia piechoty. Jedyny czołg fracuski wyposażony w silnik Diesla. Do 1939 roku wyprodukowano 100 sztuk. | |
FCM 36 francja Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: 7TP był modyfikacją brytyjskiego czołgu Vickers Mk.E produkowanego w Polsce na licencji. W przeciwieństwie do oryginału, ten czołg był wyposażony w mocniejszy silnik PZInż. 235 (Saurer VBLDb), ulepszoną wieżę i lepsze uzbrojenie. Pierwsze wyprodukowane czołgi miały dwie wieże. W 1935 roku szwedzka firma Bofors podpisała porozumienie na produkcję wieży i działa, w które miał być wyposażony model czołgu z jedną wieżą. Pierwszy prototyp czołgu 7TP z jedną wieżą przeszedł testy w lutym 1937 roku i rozpoczęto produkcję seryjną. Do września 1939 roku wyprodukowano łącznie 110 tych pojazdów. | |
7TP polska Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: Amerykański czołg lekki. Jego wariant M2A4, produkowany od 1940 do 1942 roku, był dostarczany Brytyjczykom w ramach umowy Lend-Lease. Wiosną 1941 roku dostarczono Wielkiej Brytanii 4 czołgi tego typu. | |
M2 anglia Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: Zaprojektowany przez firmę Škoda. Wszedł do służby w armii czechosłowackiej jako pojazd wsparcia kawalerii i piechoty. W latach 1936 i 1937 wyprodukowano łącznie 298 pojazdów. | |
LT vz. 35 czechosłowacja Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: Prace nad tą maszyną rozpoczęto w 1929 roku. Rok później uruchomiono produkcję seryjną, a do 1935 roku zbudowano 160 takich pojazdów. Podczas kampanii francuskiej w linii znalazły się 152 takie czołgi. Osiemnaście maszyn wpadło w ręce Niemców, którzy wykorzystali je w celach szkoleniowych. | |
D1 francja Czołgi lekkie 2 |
Krótki opis: W latach 1930-1934 wyprodukowano 4 prototypy o różnym uzbrojeniu, liczebności załogi, masie i właściwościach trakcyjnych. | |
Leichttraktor niemcy Czołgi lekkie 1 |
Krótki opis: Eksperymentalny czołg lekki T1E1 zaprojektowany przez firmę Cunningham był wersją rozwojową czołgu T1. Do kwietnia 1928 roku wyprodukowano cztery pojazdy. Po przejściu przez pojazd prób w listopadzie 1928 roku, podjęto decyzję o pogrubieniu pancerza, co doprowadziło do stworzenia kolejnej wersji - T1E2. | |
T1 Cunningham usa Czołgi lekkie 1 |
Krótki opis: Czołg LK II został zaprojektowany w Niemczech w 1918 roku. Pojazd przeszedł próby i niemiecka armia zamówiła 1000 czołgów. Jednakże zamówienie nie zostało zrealizowane przed zakończeniem I wojny światowej. W 1920 roku Niemcy sprzedali 10 pojazdów LK II do Szwecji, gdzie weszły one do służby pod nazwą Stridsvagn fm/21. W latach 1929-1932 pojazdy przeszły modernizację i otrzymały mocniejsze silniki i usprawniony pancerz przedni. Wszystkie zmodernizowane pojazdy przemianowano na Stridsvagn m/21-29 i używano ich w celach treningowych do 1940 roku. | |
Strv fm/21 szwecja Czołgi lekkie 1 |
Krótki opis: Pierwszy radziecki czołg, który wszedł do produkcji seryjnej. W latach 1928-1931 wyprodukowano 959 pojazdów. | |
MS-1 zsrr Czołgi lekkie 1 |
Krótki opis: Projekt NC-2 (nazwa komercyjna NC-31) był modyfikacją czołgu Renault FT-17, która charakteryzowała się miękkim zawieszeniem oraz gumowymi, karbowanymi gąsienicami Kegresse-Hinstin. Dzięki tym elementom oraz ulepszonej jednostce napędowej, czołg osiągał wyższą prędkość maksymalną, 16 km/h. W sumie do Chin wyeksportowano 15 pojazdów tego typu. | |
Renault NC-31 chiny Czołgi lekkie 1 |
Krótki opis: Rozwijany od 1925 do 1928 roku we Francji jako ulepszona wersja czołgu Renault FT. Projekt modernizacji zakończono i czołg ujrzał produkcję seryjną. W 1929 roku Japonia zakupiła łącznie 10 pojazdów i oznaczyła jako Otsu-Gata Sensha (Czołg Model B). Japońskie pojazdy były nieco unowocześnione i powszechnie używane zarówno w akcji jak i w celach treningowych. | |
Renault Otsu japonia Czołgi lekkie 1 |
Krótki opis: Pojazd ten wszedł do czynnej służby w roku 1917, a do końca I wojny światowej wyprodukowano 3177 z ogólnej liczby 3800 takich maszyn. Na początku II wojny światowej w służbie pozostawało wciąż 1560 takich pojazdów. | |
Renault FT francja Czołgi lekkie 1 |
Krótki opis: Lekki czołg kołowo-gąsienicowy został zaprojektowany na bazie podwozia ciągnika Hanomag WD-50. Pojazd nigdy nie wszedł do służby, gdyż po wynikach testów został uznany za przestarzały. Wyprodukowano kilka pojazdów w trzech wersjach; trzy wyeksportowano do Włoch i ZSRR. W czasie niemieckiej okupacji jedyny pojazd pozostały w Czechosłowacji przetrwał w formie pomnika. | |
Kolohousenka czechosłowacja Czołgi lekkie 1 |
Krótki opis: Ten pojazd został zaprojektowany na bazie francuskiego czołgu lekkiego Renault FT. Pierwszy prototyp powstał w 1919 roku. W latach od 1921 do 1930 wyprodukowano łącznie 150 pojazdów z działami wyposażonymi w automatyczne ładowanie i karabiny maszynowe. 26 z tych pojazdów wyeksportowano. Pojazdy służyły do 1943 roku. | |
Fiat 3000 włochy Czołgi lekkie 1 |
Krótki opis: W 1969 roku włoska delegacja wojskowa odwiedziła Niemcy w celu przedyskutowania zakupu czołgów Leopard. Ale nie wszyscy jej członkowie zgadzali się na zakup zagranicznych pojazdów. Włoscy eksperci i inżynierowie wojskowi wyspecyfikowali główne wymagania dla przyszłego czołgu: pochyły kąt płyt pancerza, odlewane wieżę i jarzmo działa, oraz mocny silnik Mitsubishi, co pozwoliłoby na produkcję niewielkiego, lekkiego i zwrotnego, ale doskonale opancerzonego pojazdu. Wzięto pod uwagę plany projektowe Brytyjczyków i Związku Radzieckiego zebrane przez SIFAR-SID. Prace nad projektem przerwano na etapie szkiców i modelowania. | |
Progetto M40 mod. 65 włochy Czołgi średnie 10 |
Krótki opis: Ten pojazd jest jednym z prototypów projektowanych i budowanych w ramach programu Kampfpanzer Standard (do którego Włochy dołączyły w 1958 roku) we współpracy z Ingenieurbüro Warneke, Rheinstahl Hanomag, Henschel i Rheinmetall. Po wszechstronnych próbach prototypy grupy A zyskały przewagę nad innymi wariantami, a dalsze prace doprowadziły do produkcji czołgu Leopard 1. W 1960 roku wyprodukowano dwa prototypy. | |
Prototipo Standard B włochy Czołgi średnie 9 |
Krótki opis: Początkowo czołg WZ-120 (Type 59) był kopią sowieckiego czołgu średniego T-54A. W późniejszych modyfikacjach wóz ulepszono. W latach 1958-1987 wyprodukowano od 6000 do 9500 sztuk tego pojazdu we wszystkich wariantach. | |
WZ-120 chiny Czołgi średnie 9 |
Krótki opis: P.44 Pantera był jednym z wariantów włoskiego czołgu średniego rozwijanego w czasie IIWŚ. Istniał tylko na papierze. | |
P.44 Pantera włochy Czołgi średnie 8 |
Krótki opis: M4 Sherman w różnych wersjach był dostarczany do Francji w latach 50-tych dwudziestego wieku jako część programu o wzajemnej pomocy w działaniach obronnych MDAP. Francuskie biura projektowe rozpoczęły modernizację pojazdu w celu ulepszenia jego siły ognia. Projekt ten doczekał się swojego następcy w postaci programu modernizacyjnego dla Narodowych Sił Obronnych Izraela (Sherman M51). Czołg nigdy nie wszedł do służby we Francji. Liczba zbudowanych prototypów pozostaje nieznana. | |
M4A1 Revalorisé francja Czołgi średnie 8 |
Krótki opis: T-34-2 nie był zmodyfikowaną wersją sowieckiego czołgu T-34, tylko zupełnie innym pojazdem. Chińscy inżynierowie uważali T-34-2 za projekt analogiczny do radzieckiego T-54. W okresie późniejszym ZSRR przekazało technologię produkcji T-54 do Chin, co spowodowało przerwanie projektu. | |
T-34-2 chiny Czołgi średnie 8 |
Krótki opis: Opracowany w Fabryce nr 183 w 1944 roku. Był oparty na czołgu T-44, z wieloma elementami zmienionymi w celu usprawnienia pancerza i uzbrojenia nowego pojazdu. Według jednego źródła, pierwszy prototyp ukończono pod koniec 1944 roku. Jednakże inne źródła wspominają inną datę—styczeń 1945 r. Czołg przeszedł próby w marcu i kwietniu 1945 roku, ale nigdy nie wszedł do produkcji masowej. | |
T-54 first prototype zsrr Czołgi średnie 8 |
Krótki opis: W późnych latach czterdziestych XX wieku firma Landsverk rozwinęła serię czołgów przeznaczonych głównie na eksport. Czołg średni Strv Leo był najcięższy w tej serii. Zainteresowała się nim armia, ale nie miał on do zaoferowania żadnych znaczących korzyści nad zagranicznymi odpowiednikami dostępnymi w sprzedaży. W końcu armia zdecydowała się na inny projekt. | |
Leo szwecja Czołgi średnie 7 |
Krótki opis: Podczas ofensywy w Ardenach kilka Panter wchodzących w skład niemieckiej 150. Brygady Pancernej zostało "ucharakteryzowanych" na niszczyciele czołgów M10 Wolverine. Była to część większej operacji, której celem było wywołanie zamętu na tyłach Aliantów. Wszystkie pojazdy utracono w bitwie stoczonej 21 lutego 1945 roku,gdy natknęły się na 120. pułk piechoty Armii USA. | |
Panther/M10 niemcy Czołgi średnie 7 |
Krótki opis: W 1954 roku rząd chiński rozważał możliwość uruchomienia produkcji T-34-85 w Chinach. W tym samym czasie chińscy inżynierowie zaproponowali rozwiązanie alternatywne - T-34-1. Bazował on na klasycznym T-34-85, ale zmodyfikowano w nim zawieszenie i system przeniesienia napędu, co dało mniejszą masę i niższy kadłub. W 1954 roku powstało kilka projektów pojazdu z rozmaitymi wieżami i uzbrojeniem, jednak nigdy nie zbudowano prototypu. | |
T-34-1 chiny Czołgi średnie 7 |
Krótki opis: P.43 bis jest jedną z wersji włoskiego czołgu średniego rozwijanego w połowie lat czterdziestych. W nowym pojeździe planowano umieścić 90-mm działo. Czołg miał w zamierzeniu z powodzeniem stawić czoła istniejącym pojazdom. | |
P.43 bis włochy Czołgi średnie 6 |
Krótki opis: Czołg Thunderbolt VII dowodzony przez podpułkownika Creightona Abramsa, dowódcy 37. batalionu czołgów (a potem generała i głównodowodzącego armii amerykańskiej) Pojazd był po prostu czołgiem M4A3E8 Sherman wyposażonym w dodatkowy pancerz montowany w polu. | |
M4A3E8 Thunderbolt VII usa Czołgi średnie 6 |
Krótki opis: We wczesnych latach pięćdziesiątych XX wieku do służby w szwedzkiej armii wszedł czołg średni Centurion, ale potrzebny był pojazd lżejszy i o lepszej manewrowości. Zdecydowano się na modernizację starych pojazdów Strv m/42 poprzez wyposażenie ich w nowe wieże i uzbrojenie. Czołg otrzymał nową nazwę, Strv 74. Od 1957 do 1960 roku wyprodukowano łącznie 225 pojazdów. Szwedzka armia używała pojazdów aż do końca 1984 roku. | |
Strv 74 szwecja Czołgi średnie 6 |
Krótki opis: Zmodyfikowana wersja czołgu T-34-85 produkowana w Fabryce nr 183. W porównaniu do poprzednika wzmocniono przedni pancerz i osłabiono tylny, a baki z paliwem zostały przeniesione do tyłu pojazdu. Powstał tylko jeden prototyp. Produkcja została wstrzymana po tym, jak okazało się, że zawieszenie czołgu jest wadliwe. | |
T-34-85M zsrr Czołgi średnie 6 |
Krótki opis: ZSRR wyeksportował do Chin ok. 1800 wozów T-34-76 i T-34-85. W roku 1954 rząd chiński zdecydował o rozpoczęciu własnej produkcji T-34-85 począwszy od roku 1958 - nowy pojazd oznaczono jako Type 58. Produkcji jednakże nigdy nie rozpoczęto, a siły pancerne Chin musiały bazować na modyfikowanych wersjach T-34. | |
Type 58 chiny Czołgi średnie 6 |
Krótki opis: P.43 jest projektem włoskiego czołgu średniego rozwijanym w połowie lat czterdziestych. Wyprodukowano tylko drewniany prototyp w skali 1:10. | |
P.43 włochy Czołgi średnie 5 |
Krótki opis: Rozwijany na bazie czołgu średniego Lago w latach trzydziestych XX wieku. 75-mm działo Bofors zamontowano w 22.5-tonowym czołgu. Wyprodukowano łącznie 282 pojazdy w różnych wariantach. Warianty TM, TH i TV używały bliźniaczych silników Scania-Vabis L-603 dostarczających 160 koni mechanicznych mocy, natomiast czołgi Strv m/42 EH były napędzane pojedynczym silnikiem Volvo A8B o mocy 370 koni mechanicznych. | |
Strv m/42 szwecja Czołgi średnie 5 |
Krótki opis: Spośród 1,800 czołgów T-34 dostarczonych Chinom przez ZSRR na początku lat 50, była tam grupa T-34-76. Po odbyciu służby w ChALW, prawie wszystkie zostały wysłane do Korei Północnej. Kolejne ulepszenia, m.in. nowy silnik i zmodernizowane zawieszenie, wprowadzone przez Chińczyków, znacznie wpłynęły na przydatność tych czołgów. | |
Type T-34 chiny Czołgi średnie 5 |
Krótki opis: Legenda radzieckich sił pancernych. Najliczniej produkowany czołg II wojny światowej. Od 1940 do 1944 roku w różnych zakładach ZSRR wyprodukowano 33805 pojazdów w trzech podstawowych wersjach. | |
T-34 zsrr Czołgi średnie 5 |
Krótki opis: Firma Landsverk rozpoczęła prace nad tym pojazdem w 1936 roku. Nowy pojazd zawierał pewne elementy czołgu lekkiego L-60. W 1939 roku projektem zainteresowały się Węgry. Do czasu powstania pierwszego prototypu w 1940 roku, Węgry zdecydowały się na rozwój własnego czołgu średniego w oparciu o czołg Škoda Т-21. Później, niektóre rozwiązania techniczne zastosowano w procesie rozwijania czołgu Strv m/42. | |
Lago szwecja Czołgi średnie 4 |
Krótki opis: Czołg T-28 został opracowany przez Eksperymentalne Biuro Projektowe Maszyn fabryki im. Woroszyłowa. Pojazd wszedł do służby 11 sierpnia 1933r. W sumie między 1933 a 1940 rokiem w fabryce im. Kirowa powstały 503 sztuki. W okresie masowej produkcji T-28 przeszedł wiele zmian projektowych i modyfikacji. Pojazdy wykorzystywano w wojnie z Finlandią w zimie 1939-40 oraz na początku 2 w.św. | |
T-28 zsrr Czołgi średnie 4 |
Krótki opis: Prace projektowe nad tym pojazdem rozpoczęto pod koniec 1940 roku, ale ze względu na trudności ze znalezieniem odpowiedniego silnika, pierwszy prototyp powstał dopiero na początku 1942 roku. Produkcję seryjną uruchomiono w 1943 roku w Turynie. Po kapitulacji Włoch jesienią 1943 roku, czołg wszedł do służby pod nazwą Panzerkampfwagen P40 737(i) i był używany przez niemieckie dywizje rezerwowe jako stałe stanowiska ogniowe. Wyprodukowano łącznie 100 tych pojazdów. | |
P26/40 włochy Czołgi średnie 4 |
Krótki opis: Ten wariant M3 Lee był produkowany w USA specjalnie w celu wysyłki do Wielkiej Brytanii, gdzie przyjął nazwę General Grant (Grant I). | |
Grant anglia Czołgi średnie 4 |
Krótki opis: Amerykański czołg średni z czasów II wojny światowej. Pojazd został nazwany na cześć generała wojsk konfederacji z amerykańskiej wojny secesyjnej, Roberta E. Lee. Szeroko znany również pod swoim brytyjskim oznaczeniem—M3 Grant—nadanym na cześć generała Unii, Ulyssessa Granta. M3 powstał w 1940 roku na bazie czołgu M2. Od czerwca 1941 do grudnia 1942 roku był produkowany masowo. Wyprodukowano 6258 egzemplarzy tego pojazdu w różnych wersjach. | |
M3 Lee usa Czołgi średnie 4 |
Krótki opis: Rozwijany w 1934 roku przez biuro czołgów w dziale ekonomicznym Zjednoczonego Państwowego Zarządu Politycznego. Projekt miał na celu zastąpienie T-28. Działający prototyp zbudowano w 1935 roku w Leningradzie, w Eksperymentalnej Fabryce Kirowa (Fabryka Nr 185), pod kierownictwem inżyniera W. N. Cejna. Pojazd był dostarczony z napędem kołowym i gąsienicowym. Wszedł do służby w lutym 1936 roku, a jego produkcję rozpoczęto w leningradzkiej Fabryce Kirowa. Wyprodukowano tylko kilka pojazdów, zanim zrezygnowano z dalszej produkcji ze względu na skomplikowaną konstrukcję i niesolidne podwozie. | |
T-29 zsrr Czołgi średnie 3 |
Krótki opis: Włoski czołg średni produkowany od początku 1943 roku. Po kapitulacji Włoch wyprodukowano łącznie 90 pojazdów, z których niektóre zostały skonfiskowane przez Niemców. Później skonstruowano jeszcze 28 pojazdów. Te czołgi były używane przez Niemców w walce z partyzantami w Jugosławii, jak również w batalionach Leonessa i Leoncello Sił Zbrojnych Włoskiej Republiki Socjalnej. | |
M15/42 włochy Czołgi średnie 3 |
Krótki opis: Dobra siła ognia, opancerzenie i zwrotność stanowiły o tym, że S35 stał się jednym z najlepszych czołgów swoich czasów. Niemniej jednak, mała wieża zmuszała dowódcę do wykonywania wielu zadań jednocześnie: wyszukiwania celów, celowania i przeładowywania, przy jednoczesnym koordynowaniu pracy załogi. Ograniczało to jego przegląd sytuacji i zmniejszało efektywność czołgu na polu walki. Do momentu kapitulacji Francji 22 czerwca 1940r. zbudowano 427 pojazdów. | |
Somua S35 francja Czołgi średnie 3 |
Krótki opis: Jedyny amerykański czołg średni, który został przyjęty do służby w okresie międzywojennym. Pojazd był wyposażony w działo 37 mm i sześć karabinów maszynowych 7.62 mm, z których cztery były zamontowane na obrotowych jednostkach ogniowych. Dwa nieobrotowe karabiny maszynowe były umieszczone na przodzie kadłuba. Pomimo niezbyt imponujących cech bojowych pojazdu M2A1 stał się kamieniem milowym dla amerykańskiego rozwoju czołgów od czasu wczesnego projektu, dzięki łatwej możliwości zaadaptowania do produkcji seryjnej. W 1940 roku wyprodukowano 94 pojazdy. | |
M2 Medium Tank usa Czołgi średnie 3 |
Krótki opis: Eksperymentalny czołg średni. Projektowany i testowany od 1930 do 1932 roku. Nie był produkowany seryjnie. | |
T2 Medium Tank usa Czołgi średnie 2 |
Krótki opis: Ten pojazd był ulepszoną wersją pojazdu M13/40. Pierwsze czołgi wyprodukowano latem 1941 roku. W przeciwieństwie do M13/40, ten pojazd był wyposażony w mocniejszy silnik i nowe filtry powietrza oraz paliwa, które lepiej sprawdzały się w trudnych warunkach afrykańskiego klimatu. Wyprodukowano łącznie 752 pojazdy. | |
M14/41 włochy Czołgi średnie 2 |
Krótki opis: Opracowany w 1929r. Pierwszy czołg japoński z silnikiem Diesla, służył jako główny czołg sił zbrojnych w początku lat 30 XX wieku. W momencie rozpoczęcia 2 w. św. rozwiązania techniczne w pojeździe były już przestarzałe, lecz mimo to był szeroko wykorzystyway do końca wojny. Pojazdy tego typu po raz ostatni wykorzystano w walce w 1944 roku na Filipinach. | |
Type 89 I-Go/Chi-Ro japonia Czołgi średnie 2 |
Krótki opis: Brytyjski czołg średni stworzony w oparciu o czołg Vickers Medium Mark I, wytwarzany w latach 1924-1925 w zakładach Vickers. Produkcja seryjna nowego pojazdu trwała od roku 1925 do 1934, powstało około 100 czołgów tego typu. | |
Vickers Medium Mk. II anglia Czołgi średnie 2 |
Krótki opis: Pierwszy czołg brytyjski z działem zamontowanym w ruchomej wieży. Prace rozpoczęto w roku 1922 w zakładach Vickers. W latach 1923-1925 wyprodukowano kilkadziesiąt egzemplarzy. Czołg użytkowano w latach 1924-1938. | |
Vickers Medium Mk. I anglia Czołgi średnie 1 |
Krótki opis: Opracowany w latach 1956-58 w leningradzkiej Fabryce Kirowa pod kierownictwem Josepha Kotina. Dwa prototypy wyprodukowano i przetestowano w okresie 1959–60. Kadłub i wieżę wyprodukowano, by zbadać ich odporność na ostrzał. Prace wstrzymano w lecie 1960 z powodu niezadawalających postępów przy niektórych systemach i komponentach. Dodatkowo, pojazd nie miał żadnej przewagi nad czołgiem ciężkim Object 770. | |
Object 277 zsrr Czołgi ciężkie 10 |
Krótki opis: Prace nad czołgiem rozpoczęto na wiosnę 1945 roku. Prototypy były testowane w 1946 i 1947 roku. Wóz przeszedł pomyślnie serię testów, ale nie został skierowany do seryjnej produkcji. | |
IS-7 zsrr Czołgi ciężkie 10 |
Krótki opis: Wersja ciężkiego czołgu Object 705 z działem 152 mm i ulepszonym silnikiem. Wszelkie prace nad tym projektem przerwano w 1948 roku. | |
Object 705A zsrr Czołgi ciężkie 10 |
Krótki opis: Projekt nowego pojazdu dla szwedzkiej armii rozpoczęty w 1949 roku. Ze względu na poufność, pojazd oznaczono niezwykłą nazwą KRV oznaczającą samobieżnego żurawia (po szwedzku). Projekt był oparty na francuskim AMX 50. Zbudowano i przetestowano lekkie zawieszenie. Wyprodukowano również makietę z wieżą. Nigdy nie zbudowano prototypu. | |
Kranvagn szwecja Czołgi ciężkie 10 |
Krótki opis: Projekt opracowywało Biuro Projektowe czelabińskiej fabryki Kirowa od grudnia 1943r. W kwietniu 1944r. zbudowano dwa prototypy Object 701, ich testy wymusiły wprowadzenie ulepszoń do projektu. Pod koniec 1944r. i na początku 1945r. poddano testom kolejne dwa prototypy. Rekomendację do służby uzyskał Object 701 No. 5., lecz produkcja została odwołana ze względu na rozpoczęcie montażu IS-3. Po zawieszeniu w 1946r. produkcji IS-3, rozpoczęła się produkcja IS-4 i trwała aż do 1949r. W 1951r. zbudowano łącznie 25 sztuk IS-4M. Później, wszystkie dotychczas zbudowane pojazdy zmodernizowano do poziomu IS-4M. Według różnych źródeł wyprodukowano między 235 a 258 pojazdów, wszystkie rozlokowano na Dalekim Wschodzie. | |
IS-4 zsrr Czołgi ciężkie 10 |
Krótki opis: Projekt opracowali w fabryce nr 92 inżynierowie W. A. Ganin i A. S. Czasownikow. Nowa maszyna miała być ulepszoną wersją niedoskonałych ciężkich czołgów tamtego okresu. Pozostała jednak wyłącznie na papierze. | |
ST-I zsrr Czołgi ciężkie 9 |
Krótki opis: Jedna z pierwszych wersji czołgu ciężkiego Object 705. Pojazd był rozwijany przez Biuro Projektowe zakładów Czelabińsk Kirów. Istniał tylko na papierze. | |
Object 705 zsrr Czołgi ciężkie 9 |
Krótki opis: Projekt czołgu ciężkiego oznaczonego jako IS-7 rozwijany w 1945 roku. Pojazd miał być wyposażony w elektromechaniczne przeniesienie napędu. Prace przerwano na etapie spisywania dokumentacji. Istniał tylko na papierze. | |
Object 257 zsrr Czołgi ciężkie 9 |
Krótki opis: Wariant czołgu ciężkiego zaprojektowanego w 1949 roku. W 1952 roku zaproponowano trzy projekty czołgów ciężkich. EMIL 1952 E2 był drugim wariantem. W zależności od pancerza i zamontowanego silnika, jego waga wynosiła od 34 do 39 ton. Jednakże pod koniec 1952 roku przerwano rozwój wersji E2 na korzyść wersji E3, która miała podobne osiągi, ale ulepszony pancerz. | |
Emil II szwecja Czołgi ciężkie 9 |
Krótki opis: Sukces bojowy ofensywnego czołgu M4A3E2 z rozbudowanym pancerzem wywołał decyzję o stworzeniu podobnej modyfikacji dla M26. Chrysler rozpoczął produkcję ulepszonych pojazdów w lipcu 1945. Próby wykazały potrzebę ograniczenia jego prędkości w terenie, aby uniknąć zniszczenia zawieszenia. Ogółem wyprodukowano 27 pojazdów, które wykorzystywano w próbach I eksperymentach. | |
T26E5 usa Czołgi ciężkie 8 |
Krótki opis: Masową produkcję pojazdu rozpoczęto w maju 1945 roku. 7 września 1945 roku pojazdy tego typu wzięły udział w paradzie zwycięstwa w Berlinie. Do końca roku 1946 wyprodukowano 1170 pojazdów po czym produkcję przerwano. Od roku 1948 do końca lat 50. pojazdy tego typu wielokrotnie modernizowano. | |
IS-3 zsrr Czołgi ciężkie 8 |
Krótki opis: Projekt N. L. Duchowa opracowany w kwietniu 1941 roku. Prototyp miał zostać skonstruowany w listopadzie tego samego roku, ale wybuch konfliktu sowiecko-niemieckiego przerwał prace. | |
KV-4 zsrr Czołgi ciężkie 8 |
Krótki opis: IS-2Sh (IS-M) został zaproponowany przez N. F. Szaszmurina w Fabryce Kirowa numer 100 na początku 1944 roku i miał być istotną modyfikacją czołgu IS-2. Projekt miał długo-lufowe działo 122 mm i przedział bojowy umieszczony z tyłu. Projekt przerwano na korzyść czołgu IS-6 (Object 252). | |
IS-M zsrr Czołgi ciężkie 8 |
Krótki opis: Wariant ciężkiego czołgu rozwijanego dla szwedzkiej armii w ramach projektu EMIL w latach pięćdziesiątych XX wieku. Na projekt miały wpływ rozwiązania z projektu francuskiego czołgu AMX 13, co jest oczywiste, gdy się spojrzy na projekt wieży. W 1951 roku przygotowano szkic, ale dalszego rozwoju zaniechano na korzyść późniejszych wersji. | |
Emil I szwecja Czołgi ciężkie 8 |
Krótki opis: Plany tego pojazdu zostały rozrysowane w biurze konstrukcyjnym zakładów im. Kirowa (Czelabińsk) pomiędzy grudniem 1943 i latem 1944 roku. Dalszy rozwój i konstrukcja pierwszego prototypu miały miejsce w zakładach Uralmash. Jednakże pojazd nie wykazywał żadnej przewagi nad innymi rozważanymi projektami czołgów ciężkich, a jego pancerz był uważany za gorszy od pancerza IS-4 (Obiektu 701), więc IS-6 nie został wprowadzony do produkcji. | |
IS-6 zsrr Czołgi ciężkie 8 |
Krótki opis: Czołg ciężki IS-1 (IS-85) był gruntowną modernizacją czołgu KV-1. Był wyposażony w działo D-5T kalibru 85 mm. IS-1 wszedł do produkcji seryjnej w październiku 1943 r., ale przerwano ją na początku 1944 r., ponieważ w grudniu 1943 r. rozpozczęła się produkcja seryjna czołgu IS-2 (IS-122). Łącznie wyprodukowano 107 pojazdów tego typu. | |
IS zsrr Czołgi ciężkie 7 |
Krótki opis: Ten pojazd, zaprojektowany na bazie czołgu ciężkiego KV, początkowo niewiele różnił się od modelu produkowanego seryjnie. Testy polowe przeszedł w styczniu i lutym 1941 roku. Ostatecznie w projekcie dokonano kilku istotnych zmian, znacznie zwiększając osiągi bojowe tego pojazdu. Do 22 lipca 1941 roku ukończono rozwój podwozia i silnika. Według niektórych źródeł jesienią 1941 roku pojazd wyposażono w seryjną wieżę KV i wysłano na front. | |
KV-3 zsrr Czołgi ciężkie 7 |
Krótki opis: Zbudowany w 1944, IS-2 (IS-122) był modyfikacją IS-1. Posiadał prosty, lity przedni pancerz. Elitarne radzieckie gwardyjskie regimenty ciężkich czołgów wykorzystywały IS-2 do szturmów na twierdze miast w Budapeszcie, Wrocławiu i Berlinie. W celu ułatwienia innym radzieckim załogom identyfikacji, czołgi te oznaczano grubymi, białymi pasami. Ten pojazd, czołg 7 Niezależnej Brygady Ciężkich Czołgów, stał się sławny dzięki zdjęciu na tle Bramy Brandenburskiej w samym sercu Berlina. | |
IS-2 zsrr Czołgi ciężkie 7 |
Krótki opis: Podczas II Wojny Światowej wszystkie strony używały pojazdów pancernych zdobytych na przeciwniku, jak najszybciej malując je na standardowe kolory swojej armii i nakładając dobrze widoczne oznaczenia w celu zminimalizowania ryzyka „ognia bratobójczego”. | |
King Tiger (Captured) usa Czołgi ciężkie 7 |
Krótki opis: T-150 był kolejnym etapem rozwoju modelu KV-1. Pojazd ważył 50 ton. T-150 trafił do testów w pierwszej połowie 1941 roku, a jego prototyp wziął udział w starciach pod Leningradem. Stał się on później bazą dla zmodyfikowanej wersji czołgu KV-1 ze wzmocnionym pancerzem. | |
T-150 zsrr Czołgi ciężkie 6 |
Krótki opis: Ciężki czołg szturmowy. Opracowany w styczniu 1940 roku na bazie KV-1, w latach 1940-1941 wyprodukowany w liczbie 334 egz. Czołgi KV-2 trafiły na pole bitwy w 1941 roku i większość z nich została zniszczona przed nadejściem zimy. | |
KV-2 zsrr Czołgi ciężkie 6 |
Krótki opis: Rozbudowana wersja czołgu KV-1S. W odróżnieniu do poprzednika KV-85 był lepiej uzbrojony. Pojazd został zaprojektowany wiosną 1943 roku w zakładach Czelabińsk Kirów. Po raz pierwszy wykorzystano go już 8 sierpnia. Czołg był produkowany do września, a łącznie wyprodukowano 148 pojazdów. KV-85 został wykorzystany przez kluczowe dla losów wojny pułki pancerne Armi Czerwonej. | |
KV-85 zsrr Czołgi ciężkie 6 |
Krótki opis: Prace projektowe rozpoczęły się pod koniec 1938 roku. W sierpniu 1939 roku powstał pierwszy prototyp. Maszyna po raz pierwszy sprawdziła się w boju w grudniu 1939 roku, na Linii Mannerheima. Pojazd produkowano seryjnie od marca 1940 roku do sierpnia 1942 roku, w sumie powstało 2769 sztuk. | |
KV-1 zsrr Czołgi ciężkie 5 |
Krótki opis: Kolejna modyfikacja ciężkiego czołgu typu KV-1 zaprojektowana latem 1942 roku. Pojazd został włączony do Armii Czerwonej 20 sierpnia. W porównaniu do poprzedników KV-1S posiadał pewne cechy, które pozwoliły na redukcję wagi czołgu do 42,3 tony. Ponadto, przewyższał ich pod względem prędkości maksymalnej, zwrotności i wytrzymałości. Na jego wyposażeniu pozostało jednak działo ZIS-5 kal. 76 mm. W połączeniu z ograniczonym i mało wydajnym opancerzeniem, pojazd właściwie dorównywał T-34 na polu bitwy. Wyprodukowano łącznie 1083 egzemplarzy tego pojazdu. Czołg ten był często wykorzystywany na każdym froncie II Wojny Światowej. | |
KV-1S zsrr Czołgi ciężkie 5 |
Krótki opis: Prace nad tym superciężkim czołgiem rozpoczęły się z inicjatywy pułkownika Iwakuro z japońskiego Ministerstwa Armii. Projekt wykonała firma Mitsubishi, dlatego pojazd był również rozpoznawalny pod nazwą Mi-To. W armii pojazd slużył pod nazwą O-I. Szczegóły projektowe pozostają w znacznej części nieznane. | |
O-I Experimental japonia Czołgi ciężkie 5 |
Krótki opis: Japoński ciężki czołg Type 95 został skonstruowany na bazie Type 91. Ten wielowieżowy pojazd okresu międzywojennego wykorzystywał pewne elementy czołgów niemieckich i włoskich. Główna wieża wyposażona była w działo 70mm. Oprócz tego, pojazd posiadał działo 37mm oraz dwa karabiny maszynowe 6.5mm. Zbudowano cztery prototypy. | |
Type 95 Heavy japonia Czołgi ciężkie 4 |
Krótki opis: Prace rozpoczęto w roku 1921. Pojazd wszedł do służby w 1934 roku. W fabrykach Renault, FCM, Schneider, FAHM i AMX wyprodukowano łącznie 403 czołgi. Pojazd wielokrotnie ulepszano. Pomimo przestarzałej konfiguracji, w bitwach przeciwko Niemcom w maju i czerwcu 1940 roku zyskał on sobie reputację niepokonanego pojazdu z mocnym pancerzem. | |
B1 francja Czołgi ciężkie 4 |
Krótki opis: Prace nad Type 91, trzywieżowym osiemnastotonowym czołgiem japońskim, rozpoczęły się w 1927 a zakończyły w 1932 roku. Pojazd nie wszedł do masowej produkcji, zbudowano tylko jeden prototyp. | |
Type 91 Heavy japonia Czołgi ciężkie 3 |
Krótki opis: W 1952 roku, wraz z rozpoczęciem fazy projektowej czołgu AMX-50-120, Francuzi zrezygnowali z dalszego rozwoju niszczyciela czołgów AMX-50 Foch. Niszczyciel, wyposażony w takie samo jak czołg 120 milimetrowe działo, został uznany za zbędny. Podejmowano jeszcze próby zwiększenia kalibru głównego działa do 155 mm, ale zrezygnowano z nich, gdy Francja rozpoczęła starania o wprowadzenie standardowego wyposażenia NATO. | |
AMX 50 Foch (155) francja Niszczyciele czołgów 10 |
Krótki opis: Prace nad drugą serią samobieżnych dział na bazie czołgu Panther rozpoczęły się w styczniu 1943r. w firmie Rheinmetall. Plany działa 12,8cm Skorpion ukończono 2 kwietnia 1943r. Nie wyszedł poza fazę projektową. | |
Rheinmetall Skorpion G niemcy Niszczyciele czołgów 8 |
Krótki opis: Niszczyciel czołgów Canon d'assaut de 105 jest projektem pojazdu bojowego stworzonym przez firmę AMX w 1958 roku. Zgodnie z zapisami archiwalnymi, ten niszczyciel czołgów miał na celu połączenie wysokiej manewrowości i mobilności z grubym pancerzem (do 100 mm w obszarze przednim) i mocnym 105-mm działem. Później rozwój przerwano. Nie wyprodukowano żadnych prototypów. | |
AMX Canon d'assaut 105 francja Niszczyciele czołgów 8 |
Krótki opis: Działo samobieżne M56 miało w zamierzeniu wspierać oddziały spadochronowe jako lekki niszczyciel czołgów, który można przewozić samolotem transportowym, zrzucić na spadochronie lub dostarczyć szybowcem. Pojazd był produkowany masowo w latach od 1953 do 1959, ale nie zyskał popularności i wkrótce został zastąpiony przez lekki czołg Sheridan. Scorpion był czasem używany jako wsparcie artyleryjskie w Wietnamie. | |
M56 Scorpion usa Niszczyciele czołgów 7 |
Krótki opis: Skonstruowany na bazie czołgu T-34 i działa ofensywnego SU-122. W produkcji od sierpnia 1943 do października 1944 roku. 85mm działo D-5S umożliwiało SU-85 prowadzenie skutecznego ognia przeciwko średnim czołgom z odległości ponad 1000 metrów, a na mniejszych dystansach przebijało przedni pancerz czołgów ciężkich. | |
SU-85 zsrr Niszczyciele czołgów 5 |
Krótki opis: W lutym 1943 roku, za namową ministerstwa zbrojeń, firma Krupp rozpoczęła testy nowego pojazdu o konstrukcji opartej na unowocześnionym Stug III, ale z zawieszeniem z czołgów Pz.Kpfw. IV H oraz J. Pierwsze pojazdy wyprodukowano do grudnia 1943 roku. Od stycznia 1944 roku, po wycofaniu Pz IV z produkcji, firma Krupp skoncentrowała się na produkcji nowych pojazdów. Wyprodukowano łącznie 1108 pojazdów, a dalsze 31 zaadaptowano z już istniejących czołgów. | |
StuG IV niemcy Niszczyciele czołgów 5 |
Krótki opis: W 1956 roku rozpoczęto produkcję zmodernizowanej wersji działa samobieżnego Ikv 102, oznaczonego Ikv 103. Te pojazdy zaprojektowano w celu wspierania ogniem piechoty. Wyprodukowano łącznie około 80 pojazdów, które pozostały w służbie do wczesnych lat osiemdziesiątych XX wieku. | |
Ikv 103 szwecja Niszczyciele czołgów 5 |
Krótki opis: Szwedzkie samobieżne działo szturmowe. Pojazd był rozwijany w latach 1941–1944. W marcu 1944 roku firma Scania-Vabis otrzymała zamówienie na 36 pojazdów. Pierwsze 18 z nich było przezbrojonymi pojazdami Strv m/41 SII. Początkowo te działa samobieżne wyposażono w armaty 75-mm, ale w marcu 1946 roku we wszystkich pojazdach zamontowano armaty 105-mm. Wyprodukowano łącznie 36 dział samobieżnych, które pozostały w służbie do 1973 roku. | |
Sav m/43 szwecja Niszczyciele czołgów 4 |
Krótki opis: W 1943 roku Wehrmacht miał duże braki pod względem niszczycieli czołgów StuG III, bo połączone naloty USA i Wielkiej Brytanii spowodowały duże uszkodzenia fabryki firmy Alkett, która produkowała te pojazdy. W grudniu 1943 roku podjęto decyzję o użyciu możliwości fabryki BMM w Pradze do rozpoczęcia produkcji niszczycieli czołgów. W nowym pojeździe użyto w dużym stopniu części czołgu Pz.Kpfw. 38(t). Pierwsze prototypy powstały w marcu 1944 roku. Do maja 1945 roku powstało ponad 2800 pojazdów. | |
Jagdpanzer 38(t) Hetzer niemcy Niszczyciele czołgów 4 |
Krótki opis: W kwietniu i maju 1943 roku przeszedł próby niszczyciel czołgów SU-85B zaprojektowany przez Fabrykę Samochodów imienia Gorkiego. Pojazd był wersją rozwojową pojazdu SU-85A i był wyposażony w działo artyleryjskie LB-2, 160-konny silnik oraz podwozie SU-76M. Przeprojektowano kabinę, koła jezdne oraz zestawy części zamiennych. Zbudowano tylko jeden prototyp. | |
SU-85B zsrr Niszczyciele czołgów 4 |
Krótki opis: Niszczyciel czołgów stworzony na bazie podwozia czołgu Pz.Kpfw. 38 (t). Wyposażony w działo typu Pak 40 lub Pak 36(r) montowane w kabinie z odsłoniętym tyłem i szczytem. Pojazd wszedł do użytku pod koniec 1942 roku. Jego produkcja seryjna trwała do połowy 1944 roku, a niszczyciele czołgów tego typu były wykorzystywane aż do końca wojny. | |
Marder 38T niemcy Niszczyciele czołgów 4 |
Krótki opis: Po II wojnie światowej Szwecja miała pilne zapotrzebowanie na lekko opancerzone pojazdy, które mogłyby wspierać ogniem piechotę. Firma Landsverk stworzyła pojazd artylerii piechoty Ikv 72 w celu zaspokojenia tego zapotrzebowania. Przed 1954 rokiem do służby weszło 36 pojazdów. W latach 1956–1958 pojazdy przezbrojono i zamontowano w nich mocniejsze działa 105-mm. Pojazdy te pod nazwą Ikv 102 pozostały w służbie do połowy lat siedemdziesiątych XX wieku. | |
Ikv 72 szwecja Niszczyciele czołgów 3 |
Krótki opis: Ten lekki niszczyciel czołgów został opracowany na początku 1942r. na bazie kadłuba przestarzałego, lecz produkowanego masowo Pz.Kpfw. II i wyposażony w potężne działo. Pojazd był szeroko wykorzystywany na Froncie Wschodnim; od 1944 walczył również we Włoszech i na Froncie Zachodnim. Pozostał w służbie do końca wojny. | |
Marder II niemcy Niszczyciele czołgów 3 |
Krótki opis: Lekki pojazd z działem 76mm, najpowszechniej produkowane radzieckie działo samobieżne. Pomimo słabego pancerza i uzbrojenia, był wykorzystywany jako wóz wsparcia piechoty i kawalerii. | |
SU-76M zsrr Niszczyciele czołgów 3 |
Krótki opis: Program zamontowania 3-calowego działa samobieżnego na podwoziu M3A3 Stuart rozpoczęto we wrześniu 1942 roku. Próby na poligonie w Aberdeen w listopadzie wykazały, że dzało było za ciężkie dla podwozia czołgu lekkiego. Nigdy nie wszedł do produkcji seryjnej. | |
T56 GMC usa Niszczyciele czołgów 3 |
Krótki opis: Lekkie działo samobieżne do wsparcia piechoty i czołgów. Rozwijane w 1938 roku na podwoziu M1A3. Zbudowano tylko jeden prototyp. Testy wykazały szereg problemów technicznych i funkcjonalnych, a pojazd nigdy nie wszedł do służby. | |
T3 HMC usa Niszczyciele czołgów 2 |
Krótki opis: Projekt podjęty w 1939 roku w celu stworzenia szwedzkiego niszczyciela czołgów na bazie czołgu lekkiego L-120. Pojazd nie wszedł do służby. Zbudowano jeden prototyp. | |
Pvlvv fm/42 szwecja Niszczyciele czołgów 2 |
Krótki opis: Prace nad Panzerjäger I, niemieckim niszczycielem czołgów, rozpoczęły się w 1939r. przy wykorzystaniu planów Panzerkampfwagen I Ausf. B. Początkowo na kadłubie Panzerkampfwagen I Ausf. B montowano działo 37mm Pak 36. Niemniej jednak, w trakcie inwazji na Polskę okazało się że to działo było mało skuteczne przeciwko nowym pojazdom. Po zdobyciu przez Niemcy Czechosłowacji w 1940r. na niszczycielu zaczęto montować działo 47mm Pak 36(t) L/43.4 (Škoda 47-mm A-5 KP ÚV vz. 38 Model A5). W sumie wyprodukowano 202 pojazdy, które pozostawały w służbie do 1943r. | |
Panzerjäger I niemcy Niszczyciele czołgów 2 |
Krótki opis: ZSRR eksportował czołgi T-26 do Chin w późnych latach trzydziestych. Tam wchodziły one do służby w 200. Dywizji Zmechanizowanej Narodowej Rewolucyjnej Armii Kuomintangu (Chiny). Podczas wojny domowej w latach 1946–50, pewna liczba pojazdów została przejęta przez Ludową Armię Wyzwolenia na wschodzie Chin w 1949 roku. w 1950 roku użyto ich jako podstawy do stworzenia przynajmniej dwóch wersji niszczycieli czołgów. | |
T-26G FT chiny Niszczyciele czołgów 2 |
Krótki opis: Niszczyciel czołgów AT-1 oparty na czołgu lekkim T-26 był rozwijany przez biuro konstrukcyjne Dział Mechaniczny Projektów Eksperymentalnych Fabryki nr 185 w Leningradzie w latach 1935 i 1936. Pojazd był zaprojektowany do zwalczania czołgów. Zbudowano dwa prototypy wyposażone w działa PS-3 kalibru 76.2 mm. Przeszły one próby do 1936 roku. Pojazd nigdy nie wszedł do produkcji seryjnej. | |
AT-1 zsrr Niszczyciele czołgów 2 |
Krótki opis: Zaprojektowany i zbudowany na kadłubie KV-1S. Prace nad prototypem rozpoczęły się w styczniu 1944. Haubica B-4 kal. 203 mm została zamontowana na odbudowanym kadłubie KV-1S. Począwszy od marca aż do końca kwietnia 1944 roku przeprowadzano próby pojazdu. Pomimo ich pozytywnego wyniku, S-51 nigdy nie wszedł do masowej produkcji. | |
S-51 zsrr Działa samobieżne 7 |
Krótki opis: Lekkie działo samobieżne skonstruowane na bazie M24. Pojazd wykorzystano w Koreii przeciwko siłom Chin i Korei Północnej. Służył w armii USA do połowy lat 50 XXw, niektóre sztuki przekazano Francji. Według różnych źródeł, wyprodukowano między 85 a 250 sztuk tego działa. | |
M41 HMC usa Działa samobieżne 5 |
Krótki opis: Działo samobieżne na podwoziu M5A1 zaprojektowane do działań zbrojnych w dżungli. Pojazd był wyposażony w lekką haubicę 105 mm zamontowaną w kabinie z otwartym dachem. Rozwój rozpoczęto w listopadzie 1943 roku. W sierpniu 1944 roku dwa prototypy przeszły próby na poligonie w Aberdeen. 21 czerwca 1945 roku projekt zarzucono ze względu na brak zainteresowania pojazdami tego typu. | |
T82 HMC usa Działa samobieżne 4 |
Krótki opis: Działo samobieżne rozwijane od roku 1939 do 1940 na podwoziu Panzerkampfwagen I. Wyposażone w działo 150 mm s.I.G. 33, montowane na lawecie. Szybkostrzelność wynosiła trzy strzały na minutę; liczba pocisków na pokładzie sięgała ośmiu. Ten pojazd potrzebował wsparcia transportera amunicji. Działo było używane od roku 1940 do 1943 podczas kampanii we Francji, na Bałkanach i na Froncie Wschodnim. Potem zastąpił go Sturmpanzer II z podobnym działem. | |
Sturmpanzer I Bison niemcy Działa samobieżne 3 |
Krótki opis: Działo samobieżne na bazie Lorraine 37L. Prace nad tym pojazdem rozpoczęto tuż przed wybuchem II wojny światowej, ale nigdy nie wykroczyły one poza fazę projektową. | |
Lorraine 39L AM francja Działa samobieżne 3 |
Krótki opis: W roku 1940 wojska niemieckie zdobyły trochę brytyjskich czołgów lekkich Mk. VI. Zdobyczne pojazdy przemianowano na Leichter Panzerkampfwagen Mk. IV 734(e) i wykorzystywano do celów szkoleniowych Wehrmachtu aż do jesieni 1942 roku. W listopadzie postanowiono stworzyć działo samobieżne oparte na tej konstrukcji. W 1942 r. stworzono wersje z haubicami 105 i 150 mm. Wszystkie pojazdy zostały utracone podczas walk we Francji latem i jesienią 1944 r. | |
G.Pz. Mk. VI (e) niemcy Działa samobieżne 2 |
Krótki opis: Działo samobieżne na podwoziu MS-1. Ten model istniał tylko na papierze, nie stworzono nawet prototypu. Nigdy nie wszedł do produkcji seryjnej. | |
SU-18 zsrr Działa samobieżne 2 |
Krótki opis: Pierwsze zamówienie na działo samobieżne na bazie pojazdu Renault FT-17 zostało złożone w grudniu 1917 roku. Jednak działo weszło do służby dopiero pod koniec I wojny światowej. Po jej zakończeniu wyprodukowano jeszcze 39 takich maszyn. | |
Renault FT 75 BS francja Działa samobieżne 2 |
Krótki opis: T1 Howitzer Motor Carriage został stworzony jesienią 1930 roku na podwoziu T2. Projekt obejmował elementy czołgu T1 Cunningham. Ze względu na Wielki kryzys, prace nad projektem przerwano na etapie prototypu. | |
T1 HMC usa Działa samobieżne 2 |